Çfarë është ankthi?

Ankthi është një pjesë normale e jetës dhe mund të prekë këdo, përfshirë fëmijët. Por si prindër apo kujdestarë, ndonjëherë është e vështirë të dalloni midis shqetësimeve normale dhe diçkaje më serioze.

Në shumicën e rasteve, ankthi tek fëmijët është i përkohshëm. Gjërat normale për të cilat shqetësohen fëmijët ndryshojnë shpesh në varësi të moshës së tyre.

Disa shembuj të shqetësimeve normale janë:

• të jenë të turpshëm ose të shqetësuar për miqësitë dhe për t’u pëlqyer nga të tjerët
• të shqetësohen në lidhje me të nxënit në shkollë dhe të mos ndihen “budallenj”
• të jenë të trishtuar kur lihen vetëm në çerdhe ose shkollë
• të shqetësohen për të fjetur me dritat fikur
• të jenë nervozë për të folur para publikut, si të lexojnë në klasë

Nëse fëmijët përjetojnë ankth më intensiv dhe më shpesh se të tjerët, ata mund të kenë një çrregullim ankthi. Kjo gjendje shkakton stres dhe i pengon të përfitojnë sa më shumë nga jeta, si në shkollë, ashtu edhe në jetën sociale.

Çfarë llojesh ankthi mund të kenë fëmijët?

Ekzistojnë disa çrregullime ankthi që mund të ndikojnë tek fëmijët, duke përfshirë:

• fobitë
• çrregullimin e ankthit të përgjithshëm
• çrregullimin e ankthit nga ndarja
• çrregullimin e ankthit social
• çrregullimin obsesiv-kompulsiv

Cilët janë simptomat e ankthit tek fëmijët?

Ankthi mund të ndikojë tek secili fëmijë ndryshe.

Simptomat kryesore të çrregullimeve të ankthit janë vështirësi për të përballuar frikërat dhe shqetësimet, dhe shmangia e vendeve ose gjërave që lidhen me frikën. Fëmijët mund të ndihen të mbingarkuar nga këto mendime ankthioze.

Nëse fëmijët janë shpesh të shqetësuar, ata mund të:

• përjetojnë ankth që duket jashtë proporcionit për situatën
• gëzojnë më pak gjëra që u pëlqejnë
• bëhen më ngjitës dhe kërkojnë shumë mbështetje
• përjetojnë emocione të mëdha ose shpërthime të humorit
• kenë nevojë për shumë sigurim dhe kohë për t’u qetësuar pas ankthit
• shqetësohen për gjëra që nuk pritet në moshën e tyre

Ata mund të kenë edhe simptoma fizike, si:

• vështirësi në gjumë ose ëndrra të frikshme
• dhimbje koke ose barku, veçanërisht kur janë larg shtëpisë
• mungesë oreksi
• ndjesi dridhjeje ose nervozizmi

Çfarë shkakton ankthin tek fëmijët?

Shumë faktorë mund të rrisin mundësinë që fëmijët të kenë ankth ose çrregullim ankthi, përfshirë:

• historinë familjare me çrregullime ankthi
• përvojat traumatike ose abuzimin
• ankthin e njerëzve rreth tyre
• vdekjen e dikujt në familje

Kur duhet të vizitojnë mjekun fëmijët?

Shëndeti mendor i fëmijëve është i rëndësishëm. Nëse ankthi po ndikon në jetën e tyre ose jeni të shqetësuar, mund të kontaktoni:

• mjekun tuaj
• një psikolog
• një shërbim të shëndetit mendor

Si diagnostikohet ankthi tek fëmijët?

Mjeku do t’ju pyesë ju dhe fëmijët për:

• historikun mjekësor
• simptomat
• ndikimin e tyre në jetën e përditshme
• sa i stresuar janë nga frikërat dhe simptomat

Mjeku mund t’i referojë fëmijët te një specialist për vlerësim dhe trajtim.

Si trajtohet ankthi tek fëmijët?

Mjeku do të diskutojë me ju dhe fëmijët për opsione të ndryshme trajtimi.

Çrregullimet e ankthit tek fëmijët menaxhohen shpesh me terapi konjitive-biheviorale (CBT), një formë e terapisë psikologjike që mund të bëhet ballë për ballë ose online.

Terapia mund të jetë:

• individuale
• në grup
• me pjesëmarrjen e familjes

Personat që kujdesen për fëmijët mund të përfshijnë:

• mjekun
• psikiatrin ose psikologun
• infermierin e shëndetit mendor
• këshilltarin

Kujdesi në shtëpi

Masat e jetesës mund të ndihmojnë me ankthin e fëmijëve, si:

• aktivitet fizik i rregullt
• lojë
• ushqim i shëndetshëm
• kalim kohe me shokët dhe familjen
• gjumë i mjaftueshëm

Medikamentet

Rrallëherë mund të rekomandohen medikamente për të ndihmuar trajtimin e ankthit tek fëmijët. Mund të flisni me mjekun ose farmacistin për më shumë informacion.

Si të mbështes fëmijët me ankth?

Nëse mendoni se fëmijët kanë ankth, mund t’i mbështesni duke:

• njohur frikërat e tyre, mos i injoroni apo mohoni ato
• inkurajuar ngadalë të përballojnë gjërat që i shqetësojnë dhe lavdëruar përpjekjen
• pritur që të ndihen të shqetësuar para se të ndihmoni
• shmangur etiketimin e fëmijëve si “të turpshëm” ose “ankthiozë”

Mund të bisedoni gjithashtu me mësuesit ose këshilltarin e shkollës për mbështetje shtesë.

Çfarë komplikimesh ka ankthi?

Nëse lihet pa trajtim, ankthi mund t’i pengojë fëmijët të përjetojnë përvoja të rëndësishme për zhvillimin e tyre. Shmangia e gjërave dhe rritja e stresit mund të jenë shumë të dëmshme.

Çrregullimet e ankthit pa trajtim mund të rrisin mundësinë e zhvillimit të problemeve të tjera të shëndetit mendor, si depresioni dhe mendimet vetëvrasëse.

A mund të parandalohet ankthi tek fëmijët?

Ankthi është një përvojë normale, por është e rëndësishme të monitoroni simptomat.

Nëse vëreni se ankthi po ndikon në jetën e fëmijëve, kërkimi i ndihmës mund të parandalojë zhvillimin e një çrregullimi ankthi. Vizita tek mjeku është një hap i mirë për të nisur ndihmën. /Healthdirect Australia/