Shkruar nga Dr. Besim Demolli, mjek reumatolog

Kjo ditë BOTËRORE synon të rrisë nivelin e ndërgjegjësimit dhe njohurive të prindërve, mjekëve, mësuesve dhe publikut të gjerë për të ndihmuar në diagnostikimin para së gjithash, dhe referimin e shpejtë te reumatologët e specializuar pediatrik.

Fakte të shpejta

• Artriti tek fëmijët është i shërueshëm. Është e rëndësishme të kërkoni trajtim nga profesionistë të kujdesit shëndetësor të cilët kanë njohuri për artritin në fëmijëri.

• Përkundër diagnozës së tyre, shumica e fëmijëve me artrit mund të presin që të jetojnë jetë normale.

• Disa fëmijë me JIA kanë sëmundjen e tyre në remision.

• Përveç në raste të rralla, kjo sëmundje nuk trashëgohet drejtpërdrejt nga nëna ose babai.

• Rreth 1 fëmijë në çdo 1000 zhvillon një lloj artriti kronik. Këto çrregullime mund të prekin fëmijët në çdo moshë, edhe pse rrallë në gjashtë muajt e parë të jetës.

• Vlerësohet se rreth 300,000 fëmijë në Shtetet e Bashkuara janë diagnostikuar me këtë sëmundje.

Sidoqoftë, me kujdes nga një ekip profesionistësh të reumatologjisë, shumica e fëmijëve me artrit jetojnë një jetë të plotë dhe aktive, si dhe janë në gjendje të bëjnë gjithçka që bëjnë bashkëmoshatarët e tyre.

Ekzistojnë lloje të ndryshme të artritit kronik të fëmijërisë, i cili mund të zgjasë nga disa muaj deri në shumë vite. Në çdo rast, diagnostikimi dhe trajtimi i hershëm mund të ndihmojë në shmangien e dëmtimit të kyçeve. Ka shumë terma të përdorur për të përshkruar një fëmijë me artrit kronik. Po ashtu edhe ka shumë forma të artritit juvenile idiopatik, disa prej të cilave do të sqarohen shkurtimisht në këtë shkrim!

Artriti juvenile i formës sistemike-Morbus Still prek rreth 10% të fëmijëve me artrit. Fillon me ethe të përsëritura që mund të jenë 103 ° F ose më të larta, shpesh të shoqëruara nga një skuqje me ngjyrë salmoni që vjen e shkon. Fillimi sistemik i JIA mund të shkaktojë inflamacion të organeve të brendshme si dhe nyjeve. Megjithëse ënjtja e kyçeve mund të mos shfaqet deri në muaj apo edhe vite pasi të fillojnë ethet. Anemia (një numër i ulët i qelizave të kuqe të gjakut) dhe ngritja e numrit të qelizave të bardha të gjakut janë gjithashtu gjetje tipike në testet e gjakut të kërkuara për të vlerësuar ethet dhe simptomat e vazhdueshme. Artriti mund të vazhdojë edhe pasi ethet dhe simptomat e tjera janë zhdukur.

Artriti juvenil idiopatik i formës oligoartikulare, e cila përfshin më pak se pesë nyje në fazat e saj të para, prek rreth gjysmën e të gjithë fëmijëve me artrit.

Vajzat janë më të rrezikuara se djemtë. Disa fëmijë të moshjës më të rritur me AJI oligoartikular mund të zhvillojnë artrit “të zgjatur” që përfshin shumë nyje dhe zgjat deri në moshën e rritur. Fëmijët që zhvillojnë formën oligoartikulare të AJI kur janë më të vegjël se shtatë vjeç kanë shansin më të mirë që sëmundja e tyre e nyjeve të ulet me kalimin e kohës.

Sidoqoftë, ata janë në rrezik në rritje të zhvillimit të një problemi inflamator të syve (iritit ose uveitit). Inflamacioni i syve mund të vazhdojë në mënyrë të pavarur nga artriti. Meqenëse ky inflamacion i syrit zakonisht nuk shkakton simptoma, ekzaminimet e rregullta nga një okulist (mjeku i syve) janë thelbësore për të zbuluar këto sëmundje dhe për të identifikuar trajtimin për të parandaluar humbjen e shikimit.

Artriti juvenil idiopatik i formës poliartikulare (seropozitiv & seronegativ ) prek pesë ose më shumë nyje dhe mund të fillojë në çdo moshë. Fëmijët e diagnostikuar me AJI poliartikulare në adoleshencën e tyre mund të kenë në të vërtetë formën ADULTE të artritit reumatoid në një moshë më të hershme se zakonisht.Artriti juvenil idiopatik i formës me artrit psoriatik, fëmijët kanë artrit dhe një sëmundje të lëkurës të quajtur psoriazë ose një histori familjare të psoriazës në një prind ose vëlla ose motër. Shenjat tipike të artritit psoriatik përfshijnë ndryshime të thonjve dhe ënjtje të përhapur të një gishti ose gishtërinjëve të quajtur daktilit.

Artriti juvenil idiopatik i formës i lidhur me entezitin është një formë e AJI që shpesh përfshin vendin e ngjitjeve të ligamenteve,të tetivave si dhe shpinën. Kjo formë nganjëherë quhet spondiloartrit. Këta fëmijë mund të kenë dhimbje të kyçeve pa ënjtje të dukshme dhe mund të ankohen për dhimbje shpine dhe ngurtësim. Ndonjëherë ka një histori familjare të artritit të shtyllës kurrizore.

Artrit juvenil i padiferencuar.

Çfarë e shkakton AJI? Mosfunksionimi i sistemit imunitar në AJI synon mbështjellësin e nyjës, të njohur si membrana sinoviale. Kjo shkakton inflamacion. Kur inflamacioni nuk trajtohet, mund të ndodhë dëmtim i kyçeve.

Nuk dihet se çfarë e shkakton mosfunksionimin e sistemit imunitar në AJI. Në raste të rralla (të tilla si në artritin psoriatik ose artritin e lidhur me entezitin) një prind ka të njëjtën formë të artritit.

Faktorët dietikë dhe emocionalë nuk duket se luajnë një rol në zhvillimin e AJI. Për shkak se shkaqet e AJI janë të panjohura, askush nuk di se si të parandalojë këto sëmundje.

Si diagnostikohet AJI?️

AJI mund të jetë e vështirë për t’u diagnostikuar sepse disa fëmijë mund të mos ankohen për dhimbje në fillim dhe ënjtja e kyçeve mund të mos jetë e dukshme.

Nuk ka ndonjë test gjaku që mund të përdoret për të diagnostikuar sëmundjen. Të rriturit me artrit reumatoid zakonisht kanë një test pozitiv gjaku me faktor reumatoid, por fëmijët me AJI zakonisht kanë një test gjaku me faktor reumatoid negativ. Si rezultat, diagnoza e AJI varet nga gjetjet fizike, historia mjekësore dhe përjashtimi i diagnozave të tjera.

Simptomat tipike përfshijnë:

Ecja duke çaluar

Ngurtësi gjatë zgjimit

Ngurrimi për të përdorur një krah ose këmbë

Nvel i ulur i aktivitetit

Ethe e vazhdueshme

Ënjtje të kyçeve

Vështirësi me aktivitetet motorike të vogla

Sëmundjet e tjera që mund të duken si AJI, duke përfshirë infeksionet, kancerin e fëmijërisë, çrregullimet e kockave, sëmundjen Lyme dhe lupusin gjithashtu duhet të përjashtohen para se të konfirmohet diagnoza e AJI.

Si trajtohet JIA?

Kujdesi më i mirë për fëmijët me artrit sigurohet nga një ekip i reumatologjisë pediatrike që ka përvojë të gjerë dhe mund të diagnostikojnë dhe menaxhojnë nevojat komplekse të fëmijës dhe familjes në mënyrë më efektive. Ekipi kryesor mund të përbëhet nga një reumatolog pediatrik, terapist fizikal dhe profesional, punonjës social dhe specialist i infermierisë. Ky ekip kryesor mund të koordinojë kujdesin me një pediatër reumatolog, reumatologë të të rriturve, mjekë të tjerë (të tillë si një okulist ose kirurg ortoped) dhe profesionistë të tjerë të shëndetit (dentist, nutricionist ose psikolog) si dhe të kontaktojë me shkollat dhe burimet shtesë të komunitetit për të siguruar që fëmija të marrë kujdesin më të mirë të mundshëm.

Qëllimi i përgjithshëm i trajtimit është kontrolli i simptomave, parandalimi i dëmtimit të kyçeve dhe mbajtja e funksionit. Kur përfshihen vetëm disa nyje, një steroid mund të injektohet në nyje para se të jepen ndonjë ilaç shtesë. Steroidet e injektuara në artikulacion nuk kanë efekte anësore të konsiderueshme. Steroidet orale si prednisoni (Deltasone, Orasone, Prelone, Orapred) mund të përdoren në situata të caktuara, por vetëm për një kohë sa më të shkurtër dhe në dozën më të ulët të mundshme. Përdorimi afatgjatë i steroideve shoqërohet me efekte anësore të tilla si shtim në peshë, rritje e dobët, osteoporozë, katarakt, nekrozë avaskulare, hipertension dhe rrezik i infeksionit.

Barnat modifikuese të sëmundjes – të quajtura zakonisht DMARD – shtohen si një trajtim i linjës së dytë kur artriti përfshin shumë nyje ose nuk i përgjigjet injeksioneve steroide të nyjeve. DMARD-të përfshijnë metotreksat, leflunamid dhe ilaçe të zhvilluara së fundmi të njohura si biologjikë. Biologjikët përfshijnë agjentë të faktorit nekrozë anti-tumorale si etanercept (Enbrel), infliximab (Remicade), adalimumab (Humira), abatacept (Orencia), anakinra (Kineret;), canakinumab (Ilaris), tocilizumab (Actemra) dhe rituximab ( Rituxan). Secili prej këtyre ilaçeve mund të shkaktojë efekte anësore që duhen monitoruar dhe diskutuar me reumatologun pediatrik që trajton fëmijën tuaj. Shumë nga këto trajtime janë miratuar për përdorim tek fëmijët, si dhe tek të rriturit. Përveç kësaj, studiuesit po zhvillojnë trajtime të reja.

Të jetosh me artrit juvenil

Fëmijët me AJI duhet të ndjekin shkollën, të marrin pjesë në aktivitete jashtëshkollore dhe familjare si dhe të jetojnë jetën sa më normalisht që të jetë e mundur. Për të nxitur një tranzicion të shëndetshëm në moshën e rritur, adoleshentët me AJI duhet të lejohen të gëzojnë aktivitete të pavarura, të tilla si marrja e një pune me kohë të pjesshme dhe të mësuarit për të drejtuar makinën.

Një opinion pozitiv dhe aktiviteti i vazhdueshëm fizik do të ndihmojnë në përmirësimin e cilësisë së jetës. Terapia fizike dhe e punës mund të rrisin lëvizjen e kyçeve, të zvogëlojnë dhimbjen, të përmirësojnë funksionin si dhe të rrisin forcën dhe qëndrueshmërinë. Terapistët mund të ndërtojnë splints për të parandaluar kontrakturat e përhershme të nyjeve ose deformimet, dhe të punojnë me terapistët në shkollë për të adresuar çështjet në shkollë.

Ajo që shumë njerëz nuk e kuptojnë është se vetë dhimbja mund të shkaktojë efekte anësore të dëmshme dhe mund të ndikojë në përqendrimin dhe qartësinë mendore po aq thellë sa çdo ilaç. “Dr. Scott Strassels, College of Farmaci