Shkruar nga Fisnik Dajakaj

Sëmundjet reumatike janë sëmundje jo të lehta që duhet kujdes dhe trajtim gradual të tyre.

Të qenët i sëmurë me ndonjë patologji reumatizmale do të thotë të keni kujdes shumë më të shtuar në mënyrë që sëmundja mos të manifestohet me pasoja më të rënda në shëndetin tonë.

Në një intervistë për portalin Familja jonë, reumatologu i njohur, Besim Demolli, foli në detaje lidhur me sëmundjet më të shpeshta reumatizmale, shkaktarët dhe trajtimi i tyre.

Sipas tij, disa prej shkaktarëve që mund të ndikojnë në shfaqjen e këtij tipi sëmundjesh janë: Gjenet dhe historia familjare, shkaktarët e mjedisit, trauma, problemet metabolike, infeksionet dhe mënyra e jetesës që bëjmë.

Ai, më tutje shpjegoi se si duhet vepruar në këto raste dhe kur duhet vizituar mjekun për trajtim të mëtejmë të këtyre problemeve shëndetësore.

Më poshtë gjeni intervistën e zhvilluar me mjekun

1. Cilat janë sëmundjet reumatike?

Shpesh të grupuar nën termin “artrit”, sëmundjet reumatike janë sëmundje autoimune dhe inflamatore që bëjnë që sistemi juaj imunitar të sulmojë nyjet, muskujt, kockat dhe organet tuaja.

Sëmundjet reumatike, duke përfshirë shumicën e formave të artritit dhe spondiloartropatisë (gjendje inflamatore kurrizore), janë zakonisht të dhimbshme, kronike dhe progresive, që do të thotë se përkeqësohen me kalimin e kohës.

Diagnostifikimi dhe trajtimi i hershëm mund të ngadalësojë progresin e shumë sëmundjeve reumatike.

•  Cilat janë patologjitë më të shpeshta reumatizmale?

Ndër sëmundjet më të zakonshme reumatike janë:

Spondiliti ankilozues (AS)  është një lloj i zakonshëm i spondilioartritit (një lloj artriti  që sulmon shtyllën kurrizore, dhe në disa njerëz, nyjet e duarve dhe këmbëve.

Fibromialgjia është një çrregullim reumatik i njohur për shkaktimin e dhimbjeve të përhapura, probleme të gjumit, lodhje dhe probleme me kujtesën ose përqendrimin.

Gihti është një formë e artritit e karakterizuar nga akumulimi i kristaleve të uratit në një nyje – shpesh nyja e gishtit tuaj të madh – duke shkaktuar ënjtje dhe dhimbje.

Artriti Infektiv Një formë e papritur dhe e dhimbshme e artritit e sjellë nga një infeksion viral ose bakterial, artriti infektiv mund të dëmtojë shpejt dhe përgjithmonë nyjet.

Lupusi është një sëmundje sistemike autoimune që ndodh kur sistemi imunitar i trupit tuaj sulmon indet dhe organet tuaja, duke shkaktuar dëme në nyje dhe organe.

Osteoartriti (OA) Forma më e zakonshme e artritit, OA është një sëmundje e lidhur me moshën që shkatërron kërcën dhe kockat, duke shkaktuar dhimbje dhe në disa raste paaftësi.

Artriti psoriatik (PsA) Një lloj inflamator i artritit që prek disa njerëz që kanë psoriazë, PsA prek kryesisht lëkurën dhe nyjet.

Artriti Reumatoid (RA) RA është një sëmundje autoimune dhe inflamatore që ndodh kur sistemi juaj imunitar sulmon gabimisht indet e trupit tuaj, duke shkaktuar ënjtje të dhimbshme te nyjeve tuaja.

Duhet theksuar se ka edhe shumë sëmundje reumatike të cila janë mjaft të shpesha si sindroma   Sjogren, sklerodermia, sëmundjet e përziera të indi lidhor, sëmundje e padiferencuara të indi lidhor, vaskulitet etj.

• Cilat janë shkaqet prej të cilave burojnë problemet reumatizmale?

Ekspertët nuk e dinë se çfarë i shkakton shumicën e llojeve të sëmundjeve reumatike, megjithatë besojnë se disa ose të gjitha më poshtë mund të luajnë një rol, në varësi të llojit të sëmundjes reumatike

• Gjenet dhe historia familjare
• Shkaktarët e mjedisit
• Stili të jetës
• Infeksioni
• Trauma
• Problemet metabolike
• Stres ngarkesa në një nyje ose nyjet e juaja

Gjenetika mendohet se luan një rol në zhvillimin e spondilitit ankilozues, fibromialgjisë, lupusit dhe artritit reumatoid etj.

• Çfarë simptomash hasin personat me probleme reumatologjike?

Lloje të ndryshme të sëmundjes reumatike kanë simptoma të ndryshme.

Disa nga simptomat më të zakonshme të artritit dhe sëmundjeve reumatike janë:

• Dhimbje të kyçeve
• Enjtje e një nyje ose më shumë nyjeve
• Ngurtësia e kyçeve
• Dhimbje ose ndjeshmëri kronike në një nyje ose më shumë nyjeve
• Nxehtësia ose skuqja në një zonë të nyjes/ve
• Lëvizja e kufizuar në një nyje ose nyje të prekur
• Lodhja

Përveç kësaj, disa sëmundje reumatike karakterizohen nga simptoma specifike. Për shembull, shumica e pacientëve me lupus do të përjetojnë një formë skuqjeje të lëkurës së bashku me dhimbje të kyçeve me inflamacion dhe lodhje.

• Si diagnostikohen sëmundjet reumatike?

Në përgjithësi, asnjë ekzaminim si i vetëm nuk mund të diagnostikojë një sëmundje reumatike. Mjeku juaj do të dëshirojë të diskutojë simptomat tuaja dhe t’ju ekzaminojë për të kontrolluar shenjat e dukshme të ënjtjes, ngurtësisë ose skuqjes në nyjet tuaja. Nëse mjeku juaj dyshon se keni një lloj sëmundjeje reumatike, ai/ajo do të urdhërojë një ose më shumë teste laboratorike për të ndihmuar në përjashtimin e shkaqeve të tjera të mundshme të simptomave tuaja.

Testet e gjakut mund të ndihmojnë në zbulimin e shënjuesve të inflamacionit, antitrupave të lidhur me sëmundje të caktuara dhe funksionit jonormal të organeve, ndër të tjera. Testet e imazherike, të tilla si rrezet X, skanimet e tomografisë së kompjuerizuar (CT), skanimet me rezonancë magnetike (MRI), ose ekografitë e nyjeve dhe kockave tuaja mund të ndihmojnë në zbulimin e inflamacionit dhe grumbullimit të lëngjeve dhe zbulimin e ndryshimeve të kockave ose nyjeve.

Disa sëmundje reumatike, të tilla si sëmundja Lyme, lupusi dhe fibromialgjia, janë të vështira për tu diagnostikuar, pjesërisht sepse simptomat e tyre mbivendosen me gjendjet e tjera.

• Kur hasen simptomat e para të problemeve reumtologjike?

Sëmundjet reumatike prekin çdo moshë. Pra, nuk ka ndonjë moshë të cakuar të fillimit të shfaqjes së sëmundjes.

• A ka ndonjë problem vështirë të trajtueshëm?

Disa sëmundje reumatizmale janë kronike ose të përjetshme, duke përfshirë spondilitin ankilozues, artrozën, artritin psoriatik, artritin reumatoid etj.

Sëmundjet e tjera zgjasin për një periudhë shumë më të shkurtër kohe, veçanërisht nëse trajtohen menjëherë dhe si duhet.

Shërimi nga një sulm i patrajtuar i gihtit akut mund të zgjasë një deri në dy javë. Me trajtimin e duhur, pacientët kanë më pak të ngjarë të përjetojnë shpërthime të dhimbshme, të cilat përndryshe mund të ndodhin disa herë në vit.

Artriti reumatik është progresiv dhe kronik. Dëmtimi i kockave të kyçeve ndodh zakonisht brenda dy viteve të para. Dhe sa më herët të diagnostikoheni dhe sa më shpejt të fillojë trajtimi, aq më mirë do të jetë rezultati afatgjatë. Trajtimet aktuale kur jepen herët mund të parandalojnë dëmtimin e kyçeve në deri në 90 për qind të njerëzve me RA.

• Pse është kaq i rëndësishëm trajtimi i hershëm i artritit reumatoid?

Lloje të ndryshme të barnave janë të përshkruara për të trajtuar sëmundjet reumatike, së bashku me barnat e përdorura për të trajtuar simptomat duke përfshirë dhimbjen dhe inflamacionin.

Medikamentet e përdorura për të trajtuar sëmundjet reumatike përfshijnë:

• Analgjezikët oralë si acetaminofeni, narkotikët me recetë (opioidet) si oksikodoni dhe hidrokodoni.
• Analgjezikët lokalë
• Barna anti-inflamatore josteroide (NSAID), duke përfshirë ibuprofen, naproxen natrium dhe barna të përshkruara me recetë të quajtur frenues COX-2
• Kortikosteroidet
• Barnat anti-reumatizmale modifikuese e sëmundjes (DMARD), të cilat mund të ngadalësojnë progresin e sëmundjeve reumatizmale duke ndikuar në reagimet imune të trupit dhe proceset inflamatore
• Terapia biologjike, një nënklasë e DMARD-ve që synojnë hapa specifikë në proceset inflamatore të trupit
• Frenuesit e Janus kinazes (JAK), një nënklasë DMARD të cilat janë të përfshira në përgjigjen e sistemit imunitar të trupit

• Si duhet të veprojnë personat me sëmundje reumatologjike?

Besoni apo jo, qëndrimi juaj mund të bëjë një ndryshim në atë se si gjendja juaj do të ndikojë në jetën tuaj. Nëse keni një qëndrim proaktiv dhe besoni se mund të ndikoni pozitivisht në simptomat tuaja, do të keni më shumë të ngjarë të përjetoni më pak dhimbje dhe shqetësime.

Jini fleksibil dhe të hapur ndaj zgjedhjeve të trajtimit

Gjeni mënyra të reja për të vazhduar të shijoni aktivitetet tuaja të preferuara

Mundohuni të keni një “mendim rritjeje”, që do të thotë se besoni se mund të përmirësoni nivelin e dhimbjes dhe lodhjes tuaj përmes zgjedhjeve tuaja të përditshme të jetesës.

Komunikoni hapur dhe inkurajoni të tjerët të bëjnë të njëjtën gjë

Mos harroni se është në rregull të kërkoni ndihmë. Njerëzit me sëmundje reumatike janë në rrezik më të lartë të ankthit dhe depresionit sesa popullata e përgjithshme dhe nuk ka turp për të marrë terapi nëse keni nevojë për ndihmë në menaxhimin e shëndetit tuaj emocional.

Mbani sensin tuaj të humorit.