Afati kohor ambicioz i vendit nordik mbështetet në marrjen e lartë të vaksinimit dhe shqyrtimin masiv efikas dhe trajtimin pasues.
Suedia po shton përpjekjet e saj për t’u bërë vendi i parë në botë që eliminon papillomavirusin njerëzor (HPV), një grup virusesh që mund të shkaktojnë kancer të qafës së mitrës tek gratë dhe kancer të penisit dhe analit tek burrat.
Sipas Organizatës Botërore të Shëndetësisë (OBSH), kanceri i qafës së mitrës është kanceri i katërt më i zakonshëm tek gratë në mbarë botën.
Në vitin 2021, qeveria suedeze filloi një “Projekt të Çrrënjosjes” kombëtare në bashkëpunim me studiuesit, shoqërinë e kancerit të vendit dhe 21 rajone autonome, shkruan Euronews.
“Unë mendoj se kanceri është shumë i vështirë për t’u eliminuar. Kjo do të ishte një nga opsionet e para ku ne mund të eliminojmë vërtet një formë kanceri”, tha për Euronews Health Joakim Dillner, kreu i Qendrës për Eliminimin e Kancerit të qafës së mitrës në Institutin Karolinska.
“Kur kemi mjete shumë efektive për ta bërë këtë, ne kemi një kërkesë etike për t’i përdorur ato për të siguruar që ne të mos kemi më shumë kancer sesa duhet”, tha ai, duke shtuar se kjo mund të nxisë gjithashtu vendet e tjera të ndjekin shembullin.
Suedia filloi të ofrojë vaksina falas për vajzat e moshës 10 deri në 12 vjeç në 2012 dhe për djemtë në 2020.
Sot, 90 për qind e vajzave dhe 85 për qind e djemve janë të vaksinuar.
Vaksina e fundit e HPV-së dihet se është efektive dhe e sigurt, duke parandaluar deri në 90 për qind të kancereve të qafës së mitrës duke synuar nëntë lloje HPV, duke përfshirë ato përgjegjëse për 15 deri në 20 për qind të rasteve shtesë krahasuar me versionet e vjetra.
Vaksina ‘takuese’ falas dhe ekzaminim masiv
Shumica e grave të lindura midis 1994 dhe 1999 nuk e morën versionin e fundit të vaksinës në shkollë.
“Ndoshta do të ishte e mjaftueshme të vaksinoheshin vetëm vajzat e pavaksinuara më parë. Por është çështje drejtësie, barazie dhe etike që të gjithë këtu duhet të kenë mbrojtjen më të përditësuar dhe më efektive kundër kancerit”, tha Dillner.
Pra, atyre që kanë marrë vaksinën e gjeneratës së parë, u ofrohet vaksina e gjeneratës së dytë në krye”. Vaksina “catch-up” ofrohet pa pagesë.
“Nëse mund të kemi 70 për qind të grave në këtë grupmoshë të plotë dhe ato po marrin vaksinën, ne mund të bëhemi vendi i parë që në të vërtetë eliminon kancerin e qafës së mitrës tashmë deri në vitin 2027”, tha Ulrika Årehed Kågström.
Fillimisht e vendosur të përfundojë në fund të vitit 2024, Suedia ka njoftuar së fundmi një zgjatje të skemës së vaksinimit falas deri në verën e vitit 2025.
Projekti kombëtar në Suedi përbëhet nga dy faza.
Duke vaksinuar dhe kontrolluar një grup të zgjedhur në mënyrë strategjike, projekti synon të reduktojë grupin e bartësve të HPV, duke ndërprerë aftësinë e virusit për t’u përhapur.
Studiuesit më pas do të fillojnë ekzaminimin për të gjetur të gjitha infeksionet para-ekzistuese që mund të shkaktojnë kancerin e qafës së mitrës duke filluar nga gjysma e dytë e vitit 2025 “derisa të merren mostrat HPV të të gjithë popullatës”, sipas Dillner.
Qasje e arritshme
Sipas studiuesve, rreth gjysma e grave në grupin e synuar e kanë marrë deri tani vaksinën.
Për të rritur përfshirjen, Shoqata Suedeze e Kancerit thotë se ka bërë fushatë me strategji jokonvencionale, siç është bashkëpunimi me ndikuesit.
Në nëntor, ajo organizoi kabinat e vaksinimit në kinematë lokale, duke tërhequr 600 gra në vetëm dy orë në nëntë vende të ndryshme.
“Kjo tregon se kur u ofrohet shumë afër jetës së tyre të përditshme, pranë universiteteve, vendeve të tyre të punës, ku dalin në mbrëmje, ata janë të gatshëm të marrin vaksinën, por bëjnë jetë të ngarkuar”, shtoi Kågström.
“Çdo ditë të dytë, çdo të tretën ditë, një grua vdes nga kanceri i qafës së mitrës në Suedi,” shtoi ajo.
Çfarë ndodh më pas?
Shumë gra të rritura hezitojnë të marrin vaksinën e shtrenjtë HPV, pavarësisht nga vetëdija e tyre për efektivitetin e saj, sepse dëgjojnë se vaksina nuk është aq efektive pasi dikush kryen marrëdhënie seksuale.
Megjithatë, një seri e gjatë sprovash të rastësishme tregojnë se vaksina është gjithashtu efektive në këto grupmosha me kusht që pacienti të jetë HPV-negativ kur administrohet, thanë ekspertët.
“Ne po ofrojmë një test HPV në kohën kur ju jeni vaksinuar. Nëse jeni pozitiv, do të ndiqeni në programin e shqyrtimit dhe do të mbroheni nga kanceri me këtë”, tha Dillner.
“Nëse jeni negativ, do të keni të njëjtën mbrojtje të lartë kundër infeksionit dhe pararendësve të kancerit të qafës së mitrës siç është demonstruar në provat klinike të rastësishme”, shtoi ai.
Eliminimi i HPV-së dhe kancerit të qafës së mitrës nuk është pa kosto – Suedia ka ndarë rreth 350,000 euro për përpjekjet për këtë vit.
Dillner beson se zvogëlimi i ekzaminimit, të cilin vendi fqinj Danimarka thuhet se po e konsideron mes mbulimit të lartë të vaksinimit, është i rrezikshëm edhe pasi Suedia ka imunitet të popullsisë kundër HPV.
“Nëse ka ndonjë gjë, ai duhet të rritet për mbrojtje më të mirë nga kanceri. Në fakt, fakti që nuk kemi më infeksione të reja do të rezultojë që testi i shqyrtimit të bëhet edhe më i ndjeshëm dhe më specifik”, tha Dillner.
