Sëmundjet e gojës janë sëmundjet më të zakonshme jo të komunikueshme (NCDs) dhe prekin njerëzit gjatë gjithë jetës së tyre, duke shkaktuar dhimbje, siklet, shpërfytyrim dhe madje vdekje.

 Sëmundja e rëndë periodontale e cila mund të rezultojë në humbjen e dhëmbëve, u vlerësua të ishte sëmundja e 11-të më e përhapur në nivel global.

Në disa vende aziatiko-paqësore, incidenca e kancerit oral (kancer i buzës dhe zgavrës së gojës) është brenda 3 kryesuesve të të gjithë kancereve. Trajtimi dentar është i kushtueshëm, mesatarisht 5% të shpenzimeve totale të shëndetit dhe 20% të shpenzimeve shëndetësore jashtë xhepit në shumicën e vendeve me të ardhura të larta.

Kërkesat e kujdesit shëndetësor oral janë përtej kapaciteteve të sistemeve të kujdesit shëndetësor në shumicën e vendeve me të ardhura të ulëta dhe të mesme (LMIC).

Higjiena e dobët e gojës dhe ekspozimi jo adekuat ndaj fluorit kanë efekte negative në shëndetin oral. Shëndeti oral është një tregues kryesor i shëndetit të përgjithshëm, mirëqenies dhe cilësisë së jetës. OBSH e përkufizon shëndetin e gojës si “gjendje e çlirimit nga dhimbja kronike e gojës dhe fytyrës, kanceri i gojës dhe fytit, infeksioni oral dhe plagët, sëmundja periodontale (mishrat e dhëmbëve), prishja e dhëmbëve, humbja e dhëmbëve dhe sëmundje dhe çrregullime të tjera që kufizojnë aftësinë e një individi në kafshime, përtypje, të qeshura, të folur dhe mirëqenie psikosociale. “

Sëmundjet orale

Shtatë sëmundje dhe çrregullime orale përbëjnë pjesën më të madhe të barrës së shëndetit oral. Ato përfshijnë kariesin e dhëmbëve (prishjen e dhëmbëve), sëmundjet periodontale (mishrat e dhëmbëve), kanceret, manifestimet orale të HIV-it, traumën oro-dentare, çarjen e buzëve dhe qiellzës dhe nomën. Pothuajse të gjitha sëmundjet dhe gjendjet janë ose kryesisht të parandalueshme ose mund të trajtohen në fazat e hershme të tyre.

Me rritje të urbanizimit dhe ndryshimeve në kushtet e jetesës, përhapja e sëmundjeve orale vazhdon të rritet veçanërisht për shkak të ekspozimit jo adekuat ndaj fluorit dhe qasjes së dobët në shërbimet parësore të kujdesit shëndetësor oral. Tregtimi i rëndë i sheqernave, duhanit dhe alkoolit çon në rritjen e konsumit të produkteve jo të shëndetshme.

Kariesi dentar (prishja e dhëmbëve)

Kariesi i dhëmbëve rezulton kur biofilmi mikrobial (pllakë) formohet në sipërfaqen e dhëmbit. Me vazhdimin e konsumit të lartë të sheqernave, ekspozimit jo adekuat ndaj fluorit dhe mos heqjen e rregullt të biofilmës mikrobike, strukturat e dhëmbëve shkatërrohen, duke rezultuar në zhvillimin e zgavrave dhe dhimbjeve, ndikime në cilësinë e jetesës të lidhura me shëndetin e gojës dhe infeksionit sistemik.

Humbja e dhëmbëve

Kariesi i dhëmbëve dhe sëmundjet parodontale janë shkaqet kryesore të humbjes së dhëmbëve. Humbja e rëndë e dhëmbëve dhe edentulizmi (rënia e dhëmbëve natyralë) janë të përhapura dhe veçanërisht shihen tek njerëzit e moshuar.

Kanceri oral

Kanceri oral përfshin kancer të buzëve dhe zgavrës së gojës. Incidenca e kancerit oral në botë vlerësohet 4 raste në 100 000 njerëz. Ky lloj i kancerit është më i zakonshëm tek burrat, tek njerëzit e moshuar dhe ndryshon fuqimisht nga gjendja socio-ekonomike.

Manifestimet gojore të infeksionit HIV

Ky lloj i infeksionit ndodh në 30-80% të personave me HIV, me ndryshime të konsiderueshme në varësi të situatave të tilla si përballueshmëria e terapisë standarde antiretrovirale (ART). Këto çrregullime përfshijnë infeksione kërpudhore, bakteriale ose virale nga të cilat kandidiaza orale është më e zakonshme. Lezionet e gojës HIV shkaktojnë dhimbje, siklet, tharje të gojës, kufizime në të ngrënë dhe janë një burim i vazhdueshëm i infeksionit oportunist.

Parandalimi

Sëmundjet orale dhe NCD tjera mund të shërohen përmes ndërhyrjeve të shëndetit publik si dhe duke adresuar faktorët e zakonshëm të rrezikut.

Kjo përfshinë:

• promovimi i një diete të ekuilibruar mirë
• sheqerna të ulëta për të parandaluar zhvillimin e kariesit dentar, humbjen e parakohshme të dhëmbëve dhe NCDs të tjera të lidhura me dietën
• me konsum adekuat të frutave dhe perimeve, të cilat mund të kenë një rol mbrojtës në parandalimin e kancerit oral
• ulja e pirjes së duhanit, përdorimi i duhanit pa tym dhe uljen e konsumit të alkoolit për të zvogëluar rrezikun e kancerit oral, sëmundjeve periodontale dhe humbjen e dhëmbëve
• inkurajimi i përdorimit të pajisjeve mbrojtëse kur bëni sport dhe udhëtoni në automjete për të zvogëluar rrezikun e lëndimeve të fytyrës

Përveç faktorëve të zakonshëm të rrezikut, ekspozimi jo adekuat ndaj fluorit dhe një numër i përcaktuesve social të shëndetit duhet të adresohen për të parandaluar sëmundjet e gojës dhe për të zvogëluar pabarazitë e shëndetit oral./Familja Jonë