A jeni zgjuar ndonjëherë duke u ndjerë i lodhur dhe i përgjumur sikur të mos kishit fjetur fare? Shumë prej nesh mendojnë se pas tetë orësh gjumë do të zgjohemi plotësisht të rifreskuar, por realiteti shpesh nuk është i tillë. Duket sikur ka pengesa të padukshme mes nesh dhe një mëngjes të qetë. Sipas hulumtimeve të neuroshkencës, ka disa arsye kryesore pse ndihemi të përgjumur edhe pas një gjumë të mirë të natës dhe lajmi i mirë është se shumë nga këto shkaqe janë të zgjidhshme.

Shkak neurobiologjik – adenozina dhe lodhja

Nëse jeni zgjuar ndonjëherë duke u ndjerë ende i përgjumur, mund të keni pyetur veten pse ndodh kjo. Sipas psikologut Gary L. Ëenk, arsyeja qëndron në proceset neurobiologjike gjatë gjumit REM. Në fazën REM, aktiviteti i trurit tuaj rritet, dhe rrjedhimisht konsumi i energjisë (molekulat ATP), e cila përmban adenozinë. Nivelet e larta të adenozinës, të lidhura me shpenzimin e energjisë gjatë gjumit, mund të shkaktojnë përgjumje në mëngjes, shkruan Index.hr.

Flini vetëm apo me partnerin?

Hulumtimet tregojnë se cilësia e gjumit mund të varet nga fakti nëse një person fle vetëm ose me një partner. Për gratë, prania e një burri në shtrat mund të dëmtojë cilësinë e gjumit, ndërsa burrat priren të flenë më mirë në shoqëri, edhe nëse është një shqetësim i rastësishëm. Tek femrat, cilësia e gjumit përmirësohet vetëm nëse ka kontakt seksual para gjumit, por edhe atëherë mund të prishet ekuilibri objektiv i gjumit REM dhe jo-REM.

Shkuarja vonë në shtrat

Shumë njerëz shkojnë në shtrat shumë vonë, sepse është thjesht më e lehtë për ta të bien në gjumë më vonë se më herët. Ora jonë e brendshme biologjike priret drejt një cikli 25-orësh, duke e bërë të vështirë përafrimin me ditën 24-orëshe. Studimet tregojnë se ata që shkojnë në shtrat vonë kanë më shumë gjasa të vuajnë nga cilësia e dobët e gjumit, ankthi dhe problemet e përqendrimit. Përveç kësaj, hulumtimi ka zbuluar se koha e vonë e gjumit mund të shoqërohet me një reduktim të vëllimit të hipokampalit, gjë që mund të ndikojë negativisht në kujtesën.

Stomaku i zbrazët para se të shkoni  për të fjetur

Ndonjëherë ushqimi mund të jetë çelësi për një gjumë të mirë. Studimi sugjeron se ngrënia e diçkaje të ëmbël para gjumit mund të ndihmojë në nxitjen e përgjumjes, sepse niveli i lartë i sheqerit në gjak aktivizon neuronet përgjegjëse për të ndjerë përgjumje. Neurone të tillë i përgjigjen drejtpërdrejt sheqerit, kjo është arsyeja pse ne mund të ndjejmë nevojën për të fjetur pas një vakti të madh.

Mungesa e gjumit mund të shkaktojë paqëndrueshmëri emocionale dhe të zvogëlojë aftësinë për t’u përqendruar. Gjithashtu mund të çojë në efekte të rrezikshme si halucinacione dhe probleme me vendimmarrjen. Mungesa e gjumit është e lidhur me rrezikun e çrregullimeve autoimune, depresionit dhe madje edhe demencës, sepse gjumi luan një rol të rëndësishëm në pastrimin e trurit nga toksinat që grumbullohen me kalimin e viteve.