Artriti reumatoid është një sëmundje inflamatore kronike sistemike me shkaktarë të panjohur. Zakonisht paraqitet si poliartrit simetrik (një tip i inflamacionit të shumë nyjeve në trup, ku nyjet e prekura janë të të krahasueshme në të dy anët e trupit) që prek duart dhe këmbët

Por të kuptuar më mirë këtë sëmundje dhe për të mësuar më shumë rreth trajtimit dhe menaxhimit të saj, kemi biseduar me Dr. Besim Demollin, një Specialist i Reumatologjisë me përvojë dhe ekspertizë në fushën e artritit reumatoid.

Dr. Demolli ka ndarë te Familjajonë dijet dhe përvojën e tij për të na ndihmuar të kuptojmë më mirë sfidat dhe mundësitë që ofron trajtimi i kësaj sëmundjeje komplekse.

Intervista e plotë:

1.Cilat janë shenjat dhe simptomat e artritit reumatoid?

Natyrisht, disa nga simptomat dhe shenjat klinike të artritit reumatoid janë:

1. Dhimbje dhe skuqje në nyjet e prekura.
2. Ënjtje dhe vështirësi në lëvizjen e nyjeve.
3. Nyjet jane të nxehta dhe shoqërohen me ngurtësi në nyje.
4. Lodhje, ethe dhe humbje oreksi
5. Ngurtësia e kyçeve që zakonisht përkeqësohet në mëngjes dhe pas pasivitetit
6. Lodhje e përsëritur dhe mungesë energjie.
7. Kufizime në lëvizjen dhe aktivitetin fizik.
8. Kufizime në aftësinë për të përdorur duart apo këmbët në mënyrë efektive.
9. Shkallë të lartë të markerit inflamator CRP në gjak.

Artriti i hershëm reumatoid tenton të prekë fillimisht nyjet tuaja më të vogla – veçanërisht nyjet që lidhin gishtat me duart tuaja dhe gishtat e këmbëve me këmbët tuaja.

Ndërsa sëmundja përparon, simptomat shpesh përhapen në kyçet e dorës, gjunjët, kyçet e këmbës, bërrylat, ijet dhe shpatullat. Në shumicën e rasteve, simptomat shfaqen në të njëjtat nyje në të dy anët e trupit tuaj.

Rreth 40% e njerëzve që kanë artrit reumatoid gjithashtu përjetojnë shenja dhe simptoma që nuk përfshijnë nyjet. Zonat që mund të preken përfshijnë:

• Lëkura
• Sytë
• Mushkëritë
• Zemra
• Veshkat
• Gjendrat e pështymës
• Ind nervor
• Palca e eshtrave
• Enët e gjakut

Shenjat dhe simptomat e artritit reumatoid mund të ndryshojnë në ashpërsi dhe madje mund të vijnë dhe të shkojnë. Periudhat e rritjes së aktivitetit të sëmundjes, të quajtura shpërthime, alternohen me periudha të qetësisë relative – kur ënjtja dhe dhimbja zbehen ose zhduken. Me kalimin e kohës, artriti reumatoid mund të shkaktojë që nyjet të deformohen dhe të zhvendosen nga vendi.

Këto janë disa nga shenjat dhe simptomat më të zakonshme të artritit reumatoid, por secili pacient mund të përjetojë një kombinim të ndryshëm të tyre. Është e rëndësishme të konsultoheni me një mjek për një vlerësim të saktë dhe trajtimin e duhur nëse keni ndonjë prej këtyre shenjave ose simptomave.

2. Si diagnostikohet artriti reumatoid dhe cilat teste përdoren për të konfirmuar diagnozën?

Diagnostikimi i artritit reumatoid është një proces i cili përfshin një kombinim të anamnezës (historisë mjekësore) të pacientit, ekzaminimit fizik, dhe rezultatet e testeve laboratorike dhe radiografike. Disa hapa të rëndësishëm në diagnostikimin e artritit reumatoid përfshijnë:

• Anamneza dhe ekzaminimi fizik: Mjeku do të kërkojë për shenjat dhe simptomat e karakteristika të artritit reumatoid, siç janë dhimbja dhe inflamacioni në nyjet e shumta, ngrohja, skuqja, lodhja dhe rigjiditeti. Ekzaminimi fizik ndihmon në vlerësimin e shkallës së inflamacionit në nyje dhe në identifikimin e shenjave të tjera karakteristike të sëmundjes.
• Testet laboratorike: Disa teste laboratorike si faktori reumatoid (RF), proteina C-reaktive (CRP), dhe sedimentacioni i të gjakut (ESR) mund të jenë të larta në pacientët me artrit reumatoid. Një analizë e gjakut për antitrupa të autoimunitetit, siç është antitrupa anti-CCP (anti citrulin cyclin peptidi), mund të ndihmojë në konfirmimin e diagnozës.
• Radiografitë: Radiografitë e nyjeve të prekura mund të tregojnë shenja të ndryshimeve karakteristike të artritit reumatoid, si humbje e përbashkët e mases kockore, shkurtim i përbashkët i distancës midis nyjeve, dhe deformitete.
• Klasifikimi i sipas kriterieve ACR/EULAR: Mjeku mund të përdorë kriteret e klasifikimit të Artritit Reumatoid për të konfirmuar diagnozën e artritit reumatoid.

Për të vendosur një diagnozë të saktë të artritit reumatoid, është e rëndësishme të konsultoheni me një mjek specialist për reumatologji, i cili ka ekspertizë në menaxhimin e kësaj sëmundjeje.

3. Cilat janë shkaqet e mundshme të artritit reumatoid?

Shkaqet e mundshme të artritit reumatoid janë të njohura si multifaktoriale, duke përfshirë faktorë gjenetikë, mjedisin dhe elementë të tjera të rrezikut. Disa prej shkaqeve të mundshme janë:

• Predispozicioni gjenetik: Një histori familjare e artritit reumatoid rrit rrezikun e një personi për të zhvilluar këtë sëmundje.
• Faktorët mjedisinë: Disa faktorë mjedisës që mund të rrisin rrezikun e artritit reumatoid përfshijnë duhanin, infeksionet virale dhe ekspozimin ndaj ndotësve ambientalë.
• Infeksionet: Disa lloje të infeksioneve, veçanërisht ato që ndikojnë në sistemin imunitar, mund të shkaktojnë reagime autoimune që ndikojnë në zhvillimin e artritit reumatoid.
• Hormonet: Disa studime kanë treguar se hormonet, si estrogeni, mund të kenë një rol në zhvillimin e artritit reumatoid.
• Traumat dhe stresi emocional: Traumat në nyje dhe stresi emocional kanë qenë gjithashtu lidhur me rrezikun e artritit reumatoid në disa studime, megjithëse lidhja nuk është e qartë.

Ndërsa faktorët e mësipërm mund të rrisin rrezikun e zhvillimit të artritit reumatoid, është e rëndësishme të theksohet se nuk është një shkak i vetëm që shkakton sëmundjen. Kombinimi i faktorëve gjenetikë, mjedisin dhe të tjerëve mund të ndikojnë në shfaqjen dhe progresionin e artritit reumatoid te një person.

4.  Si trajtohet artriti reumatoid dhe cilat janë opsionet e trajtimit?

Trajtimi i artritit reumatoid synon të zvogëlojë inflamacionin, të lehtësojë dhimbjen, të parandalojë dëmtimet në nyje dhe të përmirësojë funksionin e përgjithshëm të trupit. Trajtimi i artritit reumatoid është një proces i përshtatur individualisht për secilën person dhe mund të përfshijë një kombinim të terapive të ndryshme. Disa opsione të trajtimit përfshijnë:

• Medikamentet: Përdorimi i medikamenteve është një pjesë themelore e trajtimit të artritit reumatoid. Këto mund të jenë:
• Analgjezikët dhe antinflamatorët: Përdoren për të lehtësuar dhimbjen dhe inflamacionin.
• Steroidet: Përdoren për të zvogëluar inflamacionin dhe për të kontrolluar simptomat në momentet e një rënie të sëmundjes.
• Medikamente modifikuese të sjelljes së sëmundjes Reumatike (DMARDs): Këto medikamente ndikojnë në sistemin imunitar për të frenuar sulmin e trupit ndaj nyjeve. Në këtë grup barnash përfshijmë këto barna: Hidroksiklorokinë, Azathioprinë, Sulfasalazinë, Metotreksat, Leflunomide, Ciklosporinë, Kripërat e arit, D-penicilamine, Minocycline
• Barnat modifiuese të sjelljes së sëmundjes reumatike: Këto janë medikamente të cilat ndërveprojnë me qelizat e sistemit imunitar për të zvogëluar inflamacionin në trup. Nga grupi anti TNF alfa përfshijnë si më poshtë: Etanercept, Infliximab, Adalimumab, Certolizumab, Golimumab, ndërsa DMARD-të biologjikë jo- anti TNF përfshijnë si më poshtë: Rituximab, Anakinra, Abatacept, Tocilizumab, Sarilumab, Tofacitinib, Baricitinib, Upadacitinib
• Terapia fizike dhe rehabilitimi: Përfshin terapinë fizike dhe ushtrime të specializuara për të forcuar muskujt dhe të përmirësuar lëvizshmërinë e nyjeve.
• Ndërhyrjet kirurgjikale: Në raste të rënda, kur dëmtimet në nyje janë të mëdha dhe të pamundura për t’u trajtuar me terapi, kirurgjia mund të jetë një opsion për të zëvendësuar ose riparuar nyjet dëmtuar.

Trajtimi i artritit reumatoid kërkon bashkëpunim të ngushtë midis pacientit dhe mjekut, duke përfshirë monitorimin e rregullt të simptomave dhe reagimeve ndaj trajtimit për të siguruar efikasitetin dhe sigurinë e trajtimit. Është gjithashtu e rëndësishme të menaxhohet stresi dhe të mbahet një stil jetese të shëndetshëm, duke përfshirë ushtrimin e rregullt dhe një dietë të balancuar.

5.  Cilat janë komplikacionet e mundshme të artritit reumatoid dhe si mund të minimizohen ato?

Artriti reumatoid është një sëmundje kronike autoimune që mund të shkaktojë shumë komplikacione në trup. Disa nga komplikacionet e mundshme të artritit reumatoid përfshijnë:

• Dëmtimi i nyjeve: Inflamacioni në nyje mund të shkaktojë dëme të rënda, duke përfshirë deformitetet dhe humbjen e funksionit.
• Osteoporozë: Artriti reumatoid mund të rrisë rrezikun e osteoporozës (të sëmundje e cila karakterizohet me zvogëlim të densitetit të kockave), duke bërë që kockat të jenë më të brishta dhe më të prirura për thyerje.
• Inflamacioni i organeve të tjera: Në disa raste, artriti reumatoid mund të shkaktojë inflamacion në organet e brendshme të trupit si zemra, mushkëritë, ose lëkurën.
• Anemia: Inflamacioni i afekton trupin në përgjithësi, duke përfshirë prodhimin e gjakut. Kjo mund të çojë në anemi (niveli i ulët i hemoglobinës në gjak), duke shkaktuar lodhje dhe dobësi.
• Rritja e rrezikut të infeksioneve: Për shkak të ndikimit në sistemin imunitar, personat me artrit reumatoid janë më të prekshëm nga infeksionet.

Për të minimizuar komplikacionet e artritit reumatoid, është e rëndësishme të ndiqni një plan trajtimi të kujdesshëm dhe të monitoroheni rregullisht nga një specialist.

6.  Si ndikojnë stili i jetesës dhe dieta në menaxhimin e artritit reumatoid?

Stili i jetesës dhe dieta mund të luajnë një rol të rëndësishëm në menaxhimin e simptomave të artritit reumatoid. Disa hapa që mund të ndiqni për të përmirësuar gjendjen tuaj përfshijnë:

• Ushtrimi: Ushtrimi i rregullt, siç janë kërcimi, shëtitja, ose ushtrimet e ndërtimit të muskujve, mund të ndihmojë në ruajtjen e lëvizshmërisë së nyjeve dhe në forcimin e muskujve përreth tyre. Ushtrimi gjithashtu mund të ndihmojë në zvogëlimin e lodhjes dhe në rritjen e energjisë.
• Pesha: Nëse keni peshë të tepërt, humbja e peshës mund të zvogëlojë stresin në nyjet tuaja dhe të përmirësojë lëvizshmërinë.
• Pushimi dhe stresi: Mënyra si i menaxhoni stresin mund të ketë një ndikim në simptomat e artritit reumatoid. Mësimi i teknikave të relaksimit, si meditimi dhe joga, mund të ndihmojë në zvogëlimin e stresit dhe tensionit.
• Dieta e shëndetshme: Në përgjithësi, një dietë e pasur me fruta, perime, proteina të shëndetshme dhe yndyra të shëndetshme mund të ndihmojë në mbajtjen e trupit të shëndetshëm dhe në zvogëlimin e inflamacionit. Disa studime kanë treguar se dieta me pak yndyra të shëndetshme Omega-3 dhe me shumë antioksidantë mund të ndihmojë në zvogëlimin e simptomave të artritit reumatoid.
• Kujdesi për lëkurën dhe sigurinë: Kur përdorni barna të ndryshme për menaxhimin e artritit reumatoid, është e rëndësishme të kujdeseni për lëkurën dhe të minimizoni ekspozimin në diell për të zvogëluar rrezikun e dëmtimit të lëkurës dhe për të zvogëluar ndikimin e medikamenteve në sistemin imunitar.

Gjithashtu, është e rëndësishme të diskutoni me mjekun tuaj për cilat hapa janë më të përshtatshme për ju dhe për të marrë këshilla specifike për menaxhimin e artritit reumatoid bazuar në gjendjen tuaj shëndetësore dhe nevojat tuaja individuale.

Po e përmbyllim këtë bashkëbisedim më këtë përmbledhje: “Artriti reumatoid është një sfidë komplekse që kërkon një qasje individualizuar për trajtimin e tij. Prandaj kujdesi i vazhdueshëm dhe monitorimi i kujdesshëm i pacientëve me artrit janë thelbësore për të zvogëluar shkallën e dëmtimit të shëndetit dhe për të parandaluar komplikacionet afatgjata.”./FAMILJAJONË