Kjo pyetje i shqetëson njerëzit për mijëra vjet. Mjerisht, nuk ka ende një përgjigje të caktuar – por ja çfarë dihet deri tani.

Dobësimi i sistemit

Ndërkohë që plakemi, shumë nga sistemet në trupin tonë fillojnë të përkeqësohen: shikimi ynë përkeqësohet, nyjet tona më të dobëta dhe lëkura jonë më e hollë. Sa më shumë të rritemi, aq më shumë ka gjasa që të sëmuremi, t’i thyejmë kockat dhe – përfundimisht – të vdesim.

Suksesi ynë riprodhues, i cili e përshkruan prodhimin e një individi të pasardhësve gjatë gjithë jetës, gjithashtu bie me kalimin e moshës, tha për Dë Thomas Flatt, profesor i biologjisë evolucionare në Universitetin e Freiburgut. “Kjo është ajo që ndodh me shumicën e organizmave,” tha ai.

“Evolucioni nga seleksionimi natyror ka të bëjë shumë me atë se sa pasardhës të mundshëm mund të prodhoni,” tha Flatt. Sa më shumë pasardhës të mundshëm të prodhoni, aq më shumë gjene do të kalojnë – gjithçka ka të bëjë me maksimizimin e riprodhimit.

Gjenet më të mira janë ato që e rrisin suksesin tuaj riprodhues. Me kalimin e gjeneratave, këto gjene ka të ngjarë të bëhen më të zakonshme në popullatë.

Përzgjedhja natyrore bëhet më e dobët ndërkohë që organizmat plaken

Kjo do të thotë se çdo gjë që ndodh pasi riprodhoni ka pak efekt në atë se sa mirë ia kaloni gjenet tuaja brezit të ardhshëm, gjë që është çelësi për të kuptuar evolucionin.

Nëse jeni në një gjendje të mirë apo të keqe kur plakeni, nuk ka shumë rëndësi, sepse nuk do të jeni në gjendje të prodhoni pasardhës.

Njerëzit në të kaluarën dhe shumica e organizmave që jetojnë në natyrë të egër, zakonisht nuk arrijnë moshën e vjetër për shkak të mjediseve të rrezikshme në të cilat rriten.

Kjo do të thotë që seleksionimi natyror bëhet më i dobët tek organizmat me kalimin e moshës.

“Për ta thënë troç, organizmat që janë shumë të vjetër janë, nga këndvështrimi evolucionar, të pavlefshëm”, tha Flatt.

Akumulimi i mutacioneve

Tani imagjinoni që rastësisht të trashëgoni një mutacion të rrezikshëm që do të shkaktojë efekte negative me kalimin e moshës. Edhe pse me shumë mundësi nuk do të jetonit aq gjatë për të përjetuar ato efekte të këqija, mutacioni do të mbetej në gjenomin tuaj, kështu që ju do të jeni ende në gjendje t’ia kaloni atë pasardhësve tuaj.

Kjo ndodh gjatë gjithë kohës. Me kalimin e brezave, shumë mutacione që e përkeqësojnë pleqërinë grumbullohen në gjenomin tonë.

Sëmundja e Huntingtonit mendohet të jetë një shembull i këtij akumulimi të mutacioneve negative. Kjo sëmundje vdekjeprurëse ka një moshë fillimi rreth 35 vjeç.

Ekzistojnë gjithashtu prova që seleksionimi natyror mund të favorizojë disa mutacione që mund të kenë një efekt pozitiv në moshë të re, por efekte negative kur rriteni, sipas një artikulli të botuar nga Flatt dhe Linda Partridge në BMC Biology. 

Një shembull i kësaj përfshin mutacionet në gjenin BRCA1/2 që e rrisin pjellorinë e një gruaje – dhe rrezikun që gratë të zhvillojnë kancer të gjirit dhe vezoreve.

Pra, çfarë ndodh kur mjekësia moderne dhe dietat e përmirësuara, higjiena dhe kushtet e jetesës na lejojnë të jetojmë shumë më gjatë? Ne jetojmë deri në epoka në të cilat mund t’i përjetojmë të gjitha ato efekte negative.

Pse disa organizma jetojnë më gjatë se të tjerët?

Nëse shikojmë natyrën, plakja është një proces shumë i larmishëm. Disa organizma thjesht duket se nuk plaken fare. Hidrat janë polipe të ujërave të ëmbla, të lidhura me kandil deti dhe koralet, që duket se nuk plaken kurrë dhe janë potencialisht të pavdekshëm.

Ka gjithashtu shumë bimë që nuk tregojnë asnjë shenjë plakjeje dhe disa pemë, si pisha e gjirit të Pellgut të Madh, mund të jetojnë për mijëra vjet. Një nga këto pisha, me emrin Methuselah, është pothuajse 5000 vjeçare.

Një shembull tjetër tërheqës është peshkaqeni i Grenlandës. Ajo arrin pjekurinë seksuale në moshën 150 vjeç dhe mund të jetojë deri në 400 vjet, duke i dhënë asaj jetëgjatësinë më të gjatë nga të gjithë vertebrorët.

Përkundrazi, dhe ndoshta për kënaqësinë e shumë njerëzve, një mushkonjë femër – lloji që na kafshon teksa jemi në gjumë – jeton vetëm rreth 50 ditë.

Ende nuk e dimë pse ekzistojnë këto dallime të mëdha në plakje dhe jetëgjatësi, por një pjesë e përgjigjes lidhet me evolucionin. Për organizma të ndryshëm, presionet mjedisore mund ta kenë favorizuar pjekurinë dhe riprodhimin më të shpejtë dhe jetëgjatësinë më të shkurtër, ndërsa të tjerët favorizojnë të kundërtën.

“Kafshët që kanë një rrezik të lartë për të vdekur normalisht kanë një jetëgjatësi të shkurtër, gjë që natyrisht ka kuptim sepse nëse keni një rrezik shumë të lartë për të vdekur gjithsesi, nuk keni nevojë të investoni për të jetuar shumë gjatë,” thotë për DW Sebastian Grönke studiues i doktoraturës në Institutin Max Planck për Biologjinë e Plakjes. “Më mirë të investoni në riprodhimin e shpejtë në mënyrë që të mund të riprodhoni para se të vdisni., shton Grönke “/Deutsche Welle