Heurestika është  një mendim i shkurtër që u ndihmon njerëzve në zgjidhjen e problemeve shpejt dhe me efikasitet. Duke përdorur këto, kursehet koha e të menduarit gjatë në raport me një situatë të caktuar.

Heurestikat janë shumë shpesh të nevojshme dhe cojnë drejt paragjykimeve njohëse.

Pse përdorim heuristikat?

Heuristikat luajnë role të rëndësishme si në zgjidhjen e problemeve ashtu edhe në vendimmarrje, pasi ne shpesh i drejtohemi këtyre shkurtoreve mendore kur kemi nevojë për një zgjidhje të shpejtë.

Këtu janë disa teori të ndryshme nga psikologët se pse ne mbështetemi në heuristikat.

Zëvendësimi i atributeve: Njerëzit përdorin pyetje më të thjeshta në vend të pyetjeve më komplekse dhe të vështira.

Reduktimi i përpjekjeve: Njerëzit përdorin heuristikën si një lloj dembelizmi kognitiv për të reduktuar përpjekjet mendore të nevojshme për të bërë zgjedhje dhe vendime.

I shpejtë dhe i kursyer: Njerëzit përdorin heuristikat sepse ato mund të jenë të shpejta dhe korrekte në kontekste të caktuara. Disa teori argumentojnë se heuristikat janë në fakt më të sakta se sa janë të njëanshme.

Llojet e heuristikës

Ka shumë lloje të ndryshme heuristikash, duke përfshirë heuristikën e disponueshmërisë, heuristikën e përfaqësimit dhe heuristikën e ndikimit. Përderisa secila luan një rol në vendimmarrje, ato ndodhin në kontekste të ndryshme. Kuptimi i llojeve mund t’ju ndihmojë të kuptoni më mirë se cilin po përdorni dhe kur.

Disponueshmëria

Heuristika e disponueshmërisë përfshin marrjen e vendimeve bazuar në atë se sa e lehtë është të sjellësh në mendje diçka. Kur po përpiqeni të merrni një vendim, mund të mbani mend shpejt një numër shembujsh përkatës. Meqenëse këto janë më lehtësisht të disponueshme në kujtesën tuaj, ka të ngjarë t’i gjykoni këto rezultate si më të zakonshme ose që ndodhin më shpesh.

Për shembull, nëse po mendoni të fluturoni dhe papritur mendoni për një numër aksidentesh të fundit të linjave ajrore, mund të ndiheni sikur udhëtimi ajror është shumë i rrezikshëm dhe në vend të kësaj vendosni të udhëtoni me makinë. Për shkak se këta shembuj të fatkeqësive ajrore erdhën në mendje kaq lehtë, heuristika e disponueshmërisë të bën të mendosh se përplasjet e avionëve janë më të zakonshme se sa janë në të vërtetë.

Përfaqësueshmëria

Heuristika e përfaqësimit përfshin marrjen e një vendimi duke krahasuar situatën aktuale me prototipin mendor më përfaqësues. Kur po përpiqeni të vendosni nëse dikush është i besueshëm, mund të krahasoni aspekte të individit me shembuj të tjerë mendorë që mbani. Një grua e ëmbël e moshuar mund t’ju kujtojë gjyshen tuaj, kështu që ju mund të supozoni menjëherë.

Ndikimi

Heuristika e ndikimit përfshin marrjen e zgjedhjeve që ndikohen nga emocionet që një individ po përjeton në atë moment. Për shembull, hulumtimi ka treguar se njerëzit kanë më shumë gjasa t’i shohin vendimet si përfitime dhe me rreziqe më të ulëta kur janë në humor pozitiv. Emocionet negative, nga ana tjetër, i shtyjnë njerëzit të përqendrohen në anët negative të një vendimi dhe jo në përfitimet e mundshme.

Ankorimi

Paragjykimi i ankorimit përfshin tendencën për t’u ndikuar tepër nga pjesa e parë e informacionit që dëgjojmë ose mësojmë. Kjo mund ta bëjë më të vështirë marrjen në konsideratë të faktorëve të tjerë dhe të çojë në zgjedhje të dobëta. Për shembull, ankorimi i njëanshmërisë mund të ndikojë se sa jeni të gatshëm të paguani për diçka, duke ju bërë të hidheni në ofertën e parë pa bërë blerje për një marrëveshje më të mirë.

/verywellmind/