M.Sc. Besnik Kadriu
Psikolog Klinik / Psikoterapeut
A keni ndjerë ndonjëherë se jeni me fat në punën tuaj, apo që nuk jeni aq të zgjuar sa kolegët tuaj? Epo ju mund të jeni duke luftuar me një çështje të njohur si Sindromi Imposter.
Sindroma Imposter është një ndjenjë e përhapur e vetë-dyshimit, pasigurisë dhe paaftësisë pavarësisht dëshmive se jeni të aftë dhe të suksesshëm. Sindroma Impostor u përshkrua për herë të parë tek gratë me karrierë të suksesshme, por pastaj është dëshmuar se ndodh tek gratë dhe burrat. Fillimisht Clance dhe Imes (1970) vunë re se shumë gra me arritje të larta prireshin të besonin se ishin të papërshtatshme ose jo kompetente pavarësisht arritjeve akademike dhe profesionale. Ato që shfaqën sindromën ishin të bindura se ishin mashtruese (jo aq të ndritshme sa të tjerët mendonin se ishin, dhe sukseset e tyre ua atribuan fatit) këtyre grave u mungonte njohja e brendshme e arritjeve të tyre. Kjo sindromë është veçanërisht e zakonshme në mesin e akademikëve dhe studentëve të diplomuar.
Ka disa hulumtimet të cilat ofrojnë evidenca se sa e dëmshme mund të jetë sindroma e dyshimit në aftësitë tuaja dhe ndjenja si një mashtrues për karrierën e individit.
Ky term përshkruan një përvojë të brendshme të mashtrimit intelektual: kush vuan nga sindroma imposter nuk ndihet aspak i shkëlqyer dhe beson në ndjenjën se ata kanë mashtruar këdo që mendon ndryshe. Individi i cili nënvlerëson veten për sukseset e fituara mendon se nuk e meriton atë status ose atë pozitë dhe jeton me frikën se kjo pamjaftueshmëri e supozuar do të dalë në shesh në sytë e të gjithëve.
Sindroma imposter nuk përbën kategori diagnostike në nozologji por, shihet si një fenomen që ndodh te individi. Edhe pse nuk konsiderohet gjendje patologjike, ajo është një sistem i shtrembëruar i besimit për veten që mund të ketë një ndikim të fuqishëm negativ në vlerësimin e vlerës së një individi.
Nuk është i lidhur domosdoshmërisht me depresionin apo ankthin. Megjithatë personat që kanë kërkuar ndihmë psikologjike shumicën e herave e ndërlidhin me sindromën e ankthit dhe depresionit (pasi që
mund të shoqërohet me ankth, stres, ruminacione ose depresion). Zakonisht kanë problem ta pranojnë zbrazëtinë e tyre, madje edhe përballë terapistit në procesin e trajtimit psikoterapeutik.
Ndjenja e të qenit dyshues në aftësitë tuaja dhe ndjenja si një mashtrues që shfaqet në fenomenin imposter nuk është e pazakontë. Është vlerësuar se gati 70% e individëve do të përjetojnë shenja dhe simptoma të fenomenit imposter të paktën një herë në jetën e tyre.
Fenomeni imposter mund të ndodhë në mjedise të ndryshme. Disa shembuj përfshijnë:
▪ Ambient i ri
▪ Cilësimet akademike
▪ Vendi i punës
▪ Ndërveprimet shoqërore
▪ Marrëdhëniet (platonike ose romantike)
Njerëzit me sindromën imposter rrallë kërkojnë ndihmë për shqetësimet e tyre, sepse e shohin problemin e tyre si të padenjë për vëmendje të psikologut. Përvoja me klient të cilët kërkojnë ndihmë profesionale dhe trajtim ka dëshmuar prognozë të mirë duke i ndihmuar personit të bëjë vlerësim më korrekt të vetes së tij.
Përvoja e dyshimit në aftësitë tuaja dhe ndjenja si një mashtrues mund të trajtohet me shumë qasje të psikoterapisë. Psikoterapia në grup është një mënyrë veçanërisht e zakonshme dhe efektive për të lehtësuar përvojën mashtruese. Përshtatshmëria e çdo lloj ndërhyrjeje psikoterapeutike për një devijim njohës jo-patologjik të pretenduar nuk vihet kurrë në dyshim.
Por ju vetë, çfarë mund të bëni për këtë? Më poshtë janë disa mënyra për të sfiduar sindromën imposter:
▪ Shikoni faktet; lini mënjanë vetë-dyshimin dhe shikoni të dhënat.
▪ Festoni sukseset tuaja; ndaloni të ndiheni fajtorë ose të pa denjë për suksesin tuaj dhe festoni fitoret tuaja.
▪ Mos harroni, shumë njerëz ndihen kështu; në realitet, të njëjtët njerëz nga të cilët keni frikë se do t’ju ekspozojnë si mashtrues, me siguri po ndihen imposter vetë.
▪ Simuloni atë derisa ta arrini; nganjëherë simulimi është i mirë. Nëse nuk ndiheni të sigurt, bëni sikur po; duke imituar besimin, kompetencën dhe një mendim optimist, ju mund t’i realizoni ato cilësi në jetën tuaj reale.
▪ Qëndroni modest; prani e vogël e sindromës imposter është e mirë. Ju mban të motivuar për të vazhduar të mësoni dhe të punoni shumë. Thjesht mos lejoni që dyshimi juaj në vetvete t’ju pengojë të shkoni pas një promovimi të madh ose të shijoni sukseset tuaja.
