Albina Selmanaj

Sëmundja e Hashimoto-s, një nga çrregullimet më të zakonshme autoimune të tiroides, shkakton dobësim të funksionit të gjëndrës duke ndikuar në prodhimin e hormoneve të rëndësishme për metabolizmin dhe mirëqenien e përgjithshme të organizmit.

Në këtë intervistë për portalin FamiljaJonë, endokrinologu Dr. Almedin Ramizi ofron një pasqyrë të thelluar mbi sëmundjen e Hashimoto-s, një çrregullim autoimun që ndikon funksionin e tiroides. Ai shpjegon se si sëmundja dëmton qelizat tiroide dhe çon në hipotiroidizëm, duke përmendur simptomat, shkaqet dhe faktorët e rrezikut të saj.

Dr.Ramizi gjithashtu thekson ndikimin e Hashimoto-s në shëndetin mendor dhe emocional, përfshirë rrezikun e lartë për depresion dhe ankth, dhe trajtimet efektive që ndihmojnë pacientët të menaxhojnë sëmundjen. Ai ndan këshilla praktike për dietën dhe jetesën, duke sugjeruar ushqime të shëndetshme dhe rutinë për një cilësi më të mirë jete.

INTERVISTA E PLOTË:

• Çfarë është sëmundja e Hashimoto-s dhe si ndikon ajo në funksionin e tiroides?

 Sëmundja e Hashimoto-s është një çrregullim autoimun që prek gjëndrën tiroide. Tiroidja është një gjëndër në formë fluture e vendosur në bazën e qafës. Tiroidja prodhon hormone që ndihmojnë në rregullimin e shumë funksioneve në trup.

Një çrregullim autoimun është një sëmundje e shkaktuar nga sistemi imunitar që sulmon indet e shëndetshme. Në sëmundjen e Hashimoto-s, qelizat e sistemit imunitar çojnë në vdekjen e qelizave që prodhojnë hormone të tiroides. Sëmundja zakonisht rezulton në një rënie të prodhimit të hormoneve (hipotiroidizëm).

• Cilat janë simptomat më të zakonshme që tregojnë se dikush mund të ketë sëmundjen e Hashimoto-s dhe si ndryshojnë ato nga problemet tjera të tiroides?

Simptomat e hershme mund të përfshijnë kapsllëk, lodhje, lëkurë të thatë dhe shtim në peshë. Simptomat më të avancuara mund të përfshijnë intolerancën ndaj të ftohtit, pakësimin e djersitjes, neuropati periferike, ulje të energjisë, depresion, humbje të kujtesës, ngërçe muskulore, dhimbje kyçesh, humbje flokësh, menorragji dhe simptoma të presionit në qafë nga zmadhimi i tiroides, të tilla si ngjirja e zërit.

• Cilat janë shkaqet e mundshme të zhvillimit të sëmundjes së Hashimoto-s? A ka ndonjë lidhje me faktorët gjenetik, ambientorë ose imunologjik?

Sëmundja e Hashimotos është një çrregullim autoimun. Sistemi imunitar krijon antitrupa që sulmojnë qelizat tiroide sikur të ishin baktere, viruse ose ndonjë trup tjetër të huaj. Sistemi imunitar grumbullon gabimisht agjentë që luftojnë sëmundjet të cilat dëmtojnë qelizat dhe çojnë në vdekjen e qelizave.

Ajo që e bën sistemin imunitar të sulmojë qelizat e tiroides nuk është e qartë.

Fillimi i sëmundjes mund të lidhet me:

*Faktorët gjenetikë

*Shkaktarë mjedisorë, të tillë si infeksioni, stresi ose ekspozimi ndaj rrezatimit

*Ndërveprimet ndërmjet faktorëve mjedisorë dhe gjenetikë

Faktorët e rrezikut janë:

Faktorët e mëposhtëm lidhen me një rrezik në rritje të sëmundjes së Hashimotos:

Gjinia. Gratë kanë më shumë gjasa të preken nga sëmundja e Hashimotos.

Mosha. Sëmundja e Hashimotos mund të shfaqet në çdo moshë, por më shpesh shfaqet në moshën e mesme.

Sëmundje të tjera autoimune. Të kesh një sëmundje tjetër autoimune – si artriti reumatoid, diabeti i tipit 1 ose lupusi – rrit rrezikun e zhvillimit të sëmundjes së Hashimotos.

Gjenetika dhe historia familjare. Ekziston një rrezik më i lartë për sëmundjen e Hashimotos nëse anëtarët tjerë në familje kanë çrregullime të tiroides ose sëmundje të tjera autoimune.

Shtatzënia. Ndryshimet tipike në funksionin imunitar gjatë shtatzënisë mund të jenë një faktor në sëmundjen e Hashimotos që fillon pas shtatzënisë.

Marrja e tepërt e jodit. Shumë jod në dietë mund të funksionojë si një nxitës në mesin e njerëzve tashmë në rrezik për sëmundjen e Hashimotos.

Ekspozimi ndaj rrezatimit. Njerëzit e ekspozuar ndaj niveleve të tepërta të rrezatimit mjedisor janë më të prirur ndaj sëmundjes së Hashimotos.

• Si ndikon sëmundja e Hashimoto-s në shëndetin mendor dhe emocional të individëve? A kanë pacientët më shumë rrezik për depression ose ankth?

Studimet tregojnë një prevalencë më të lartë të ankthit dhe depresionit tek pacientët me hipotiroidizëm.

Sëmundjet e tiroides, duke përfshirë sëmundjen e Hashimoto-s, mund të ndikojnë në gjendjen shpirtërore dhe shëndetin mendor, duke shkaktuar shpesh ankth ose depresion. Është e mundur që sa më e rëndë të jetë sëmundja e tiroides dhe sa më shumë të përparojë, aq më ekstrem ndryshon disponimi.

Hulumtimet kanë zbuluar se një person me hipotiroidizëm ka dy herë më shumë gjasa të zhvillojë një çrregullim ankthi sesa individët e shëndetshëm.

Të dhënat zbuluan gjithashtu se simptomat e depresionit ishin 3.5 herë më të larta te pacientët me hipotiroidizëm krahasuar me njerëzit e shëndetshëm

• Cilat janë trajtimet standard për menaxhimin e sëmundjes së Hashimoto-s? Si funksionon terapia me hormone të tiroides?

Trajtimi i zgjedhur për tiroiditin Hashimoto është zëvendësimi i hormoneve tiroide. Ilaçi i zgjedhur është administruar nga goja, levotiroksinë natriumi, zakonisht gjatë gjithë jetës.

• Si ndikon dieta në menaxhimin e sëmundjes së Hashimoto-s? A ka ushqime të caktuara që duhet të shmangen ose të përfshihen?

Në përgjithësi duhet të shmangen:

Ushqimet me sheqer të shtuar

Ushqime të pasura me yndyrna shtazore, të tilla si viçi, qengji, derri dhe gjalpi

Ushqimet e skuqura

Ushqimi i shpejtë

Drithërat e rafinuara, si buka e bardhë, orizi i bardhë dhe produktet e bëra me miell të bardhë

Mishra shumë të përpunuara, të tilla si sallami, proshuta, sallami,

Ushqime të përpunuara, të tilla si pije të ëmbla, ushqime të kripura dhe produkte të pjekura (biskota, ëmbëlsira, pasta, etj.)

Hulumtimet sugjerojnë se ushqimet me përmbajtje të lartë polifenole dhe fitosterole mund të ofrojnë përfitime për njerëzit që jetojnë me sëmundjen e Hashimotos.

Ushqimet me përmbajtje të lartë polifenole përfshijnë:

Manaferrat (boronicat, manaferrat, luleshtrydhet, mjedrat, boronicat)

Rrushi

Qershitë

Agrumet (grejpfrut, portokall, limon)

Frutat si dardha, molla, pjeshka dhe kumbulla)

Ullinj dhe vaj ulliri

Arra

Fasule dhe thjerrëza

Barishte dhe erëza

Brokoli

Karotat

Spinaqi

Domate

• Cilat janë sfidat më të mëdha me të cilat përballen pacientët me sëmundjen e Hashimoto-s dhe cfarë këshillash do të jepnit për të përmirësuar cilësinë e jetesës së tyre?

Gjithmonë është sfidë për pacientin derisa të arrijë deri te diagnostikimi i sëmundjes Hashimoto me kohë. Pacientët përballen me ndryshime të mëdha në trupin e tyre deri në momentin e diagnostikimit dhe fillimit të mjekimit të këtij çrregullimi. Pasi të diagnostikohet fillohet me trajtimin e sëmundjes dhe gjithmonë pascientë këshillohet që të jenë të kujdesshëm në përdorimin e terapisë dhe të mos neglizhohet asnjëher pirja e tabletës në kohën e përcaktuar.