Serotonina është një substancë kimike që bart mesazhe midis qelizave nervore në tru dhe në të gjithë trupin tuaj.

Luan një rol kyç në funksione të tilla, si disponimi, gjumi, tretja, vjellja, shërimi i plagëve, shëndeti i kockave, mpiksja e gjakut dhe dëshira seksuale.

Nivelet e serotoninës që janë shumë të ulëta ose shumë të larta mund të shkaktojnë probleme shëndetësore fizike dhe psikologjike – shkruan Cleveland Clinic.

Çfarë është serotonina

Serotonina, e njohur edhe si 5-hidroksitriptaminë (5-HT), është një neurotransmetues monoamine që gjithashtu vepron si një hormon.

Si një neurotransmetues, serotonina bart mesazhe midis qelizave nervore në trurin tuaj (sistemi nervor qendror) dhe në të gjithë trupin (sistemi nervor periferik). Këto mesazhe kimike i tregojnë trupit si të punojë.

Serotonina luan disa role, duke përfshirë ndikimin në të mësuarit, kujtesën, lumturinë si dhe rregullimin e temperaturës së trupit, gjumit, sjelljes seksuale dhe urisë. Mungesa e serotoninës së mjaftueshme mendohet se luan një rol në depresion, ankth, mani dhe kushte të tjera shëndetësore.

Shumica e serotoninës që gjendet në trup ndodhet në zorrë. Rreth 90 për qind e serotoninës gjendet në qelizat e traktit gastrointestinal. Lëshohet në qarkullimin e gjakut dhe absorbohet nga trombocitet. Vetëm rreth 10 për qind prodhohet në tru.

Serotonina është bërë nga aminoacidi esencial triptofan. Një aminoacid thelbësor do të thotë se nuk mund të prodhohet nga trupi, por duhet të merret nga ushqimet që hani.

Çfarë bën serotonina në trupin tuaj

Serotonina luan rol në shumë nga funksionet e organizmit:

Disponimi: Serotonina rregullon disponimin në tru. Shpesh quhet kimikati natyral i trupit për t’u ndier mirë. Kur serotonina është në nivele normale, ju ndiheni më të përqendruar, emocionalisht më të qëndrueshëm, më të lumtur dhe më të qetë. Nivelet e ulëta të serotoninës lidhen me depresionin. Shumë medikamente të përdorura për të trajtuar ankthin, depresionin dhe çrregullimet e tjera të humorit, shpesh synojnë mënyra për të rritur nivelin e serotoninës në organizëm.

Tretja: Pjesa më e madhe e serotoninës gjendet në traktin gastrointestinal, ku ndihmon në kontrollin e funksionit të zorrëve dhe luan një rol në mbrojtjen e zorrëve. Zorrët mund ta rritin lirimin e serotoninës për të shpejtuar tretjen për të çliruar trupin nga ushqimet irrituese ose produktet toksike. Serotonina gjithashtu luan një rol në reduktimin e oreksit gjatë ngrënies.

Nauze: Nauzeja shkaktohet kur serotonina lëshohet në zorrë më shpejt sesa mund të tretet. Mesazhi kimik merret nga truri, të cilin e perceptoni si të përziera. Shumë ilaçe të përdorura për të reduktuar ndjenjat e të përzierave dhe të vjellave synojnë receptorët specifikë të serotoninës në trurin tuaj.

Gjumi: Serotonina, së bashku me një neurotransmetues tjetër dopaminë, luan një rol në cilësinë e gjumit (sa mirë dhe sa gjatë flini). Truri gjithashtu ka nevojë për serotoninë për të prodhuar melatoninën – një hormon që rregullon ciklin gjumë-zgjim.

Shërimi i plagëve: Serotonina lëshohet nga trombocitet në qarkullimin e gjakut për të ndihmuar në shërimin e plagëve. Gjithashtu bën që enët më të vogla të gjakut, arteriolat, të ngushtohen, gjë që ngadalëson rrjedhën e gjakut dhe ndihmon në formimin e mpiksjes. Ky është një proces i rëndësishëm në shërimin e plagëve.

Shëndeti i kockave: Nivelet e serotoninës mund të luajnë një rol në densitetin e kockave. Nivelet e larta të serotoninës në zorrë mund të luajnë një rol në dobësimin e kockave, gjë që mund të çojë në thyerje të kockave (fraktura) dhe osteoporozë.

Shëndeti seksual: Serotonina gjithashtu luan një rol – së bashku me neurotransmetuesin dopamine – në dëshirën tuaj për seks.

Problemet e shoqëruara me nivelet e ulëta të serotonins

Nivelet e ulëta të serotoninës mund të lidhen me shumë gjendje shëndetësore, duke përfshirë:

Depresioni dhe probleme tjera të disponimit
Ankthi
Probleme me gjumin
Probleme me tretjen
Sjellje vetëvrasëse
Çrregullimi obsesiv-kompulsiv
Çrregullimi i stresit post-traumatik
Çrregullime paniku
Skizofrenia
Fobitë

Si mund t’i rritni nivelet e serotoninës

Mënyrat për rritjen e niveleve të serotoninës përfshijnë:

Ngrënia e më shumë ushqimeve që përmbajnë triptofan.
Ekspozimi më i madh ndaj dritës së diellit.
Marrja e suplementeve të caktuara.
Bëni më shumë ushtrime dhe ulni nivelin e stresit.

Ushqimet për të rritur nivelet e serotoninës

Shumë ushqime përmbajnë natyrshëm triptofan – aminoacidin nga i cili prodhohet serotonina. Mund të provoni ta rritni nivelin e serotoninës duke ngrënë ushqime që përmbajnë triptofan, si p.sh.:

Salmon
Vezët
Djathë
Mish gjeldeti
Tofu
Ananas
Arra, tërshërë dhe fara

Ngrënia e ushqimeve të pasura me triptofan nuk do t’i rritë domosdoshmërisht nivelet e serotoninës më vete. Është një proces kompleks. Trupi ka nevojë për karbohidrate për ta çliruar insulinën, e cila është e nevojshme për thithjen e aminoacideve. Pastaj edhe nëse triptofani hyn në gjakun tuaj, ai duhet të konkurrojë me aminoacide të tjera për t’u zhytur në trurin tuaj. Shkencëtarët janë ende duke studiuar se si ngrënia e ushqimeve që përmbajnë triptofan mund të rrisë nivelet e serotoninës.

Suplementet

Disa suplemente dietike dhe bimore gjithashtu rritin nivelet e serotoninës. Kjo përfshihen:

Suplement dietik: Triptofan, probiotikë dhe SAMe.
Suplemente bimore: Këto mund të përfshijnë xhensen, kantarionin, rue siriane dhe arrëmyshk.

Ushtrimet

Ushtrimet e rregullta dihet se rrisin nivelet e serotoninës. Tridhjetë minuta ushtrime aerobike pesë herë në javë plus dy seanca stërvitje forcash në javë mund të përmirësojnë çrregullimet e humorit dhe shëndetin e zemrës.

Problemet që lidhen me nivelet e larta të serotonins

Sindroma e serotoninës është një gjendje që ndodh kur nivelet e serotoninës rriten shumë. Zakonisht ndodh nëse rritni dozën e një medikamenti të njohur për rritjen e niveleve të serotoninës ose merrni një ilaç tjetër që njihet për rritjen e serotoninës.

Simptomat e lehta përfshijnë dridhje, djersitje të madhe, konfuzion, shqetësim, presion të lartë të gjakut, shtrëngime të muskujve dhe diarre. Simptomat e rënda përfshijnë temperaturë të lartë, kriza, të fikët dhe rrahje anormale të zemrës.

Sindroma e serotoninës mund të jetë fatale nëse është e rëndë dhe nuk kapet herët dhe nuk trajtohet shpejt.

/Telegrafi/