Rreziku për zhvillimin e melanomës përfshin njerëzit që kanë shumë nishane shumë të errëta dhe të çrregullta. Sidoqoftë, melanoma mund të zhvillohet edhe nga një rritje e re në lëkurë.
Melanoma shkaktohet nga një ndryshim në qelizat që prodhojnë melaninë (melanocitet) që i japin ngjyrën e lëkurës. Në rrethana normale, qelizat e lëkurës zhvillohen në një mënyrë të kontrolluar dhe të rregullt – qelizat e reja të shëndetshme shtyjnë qelizat e vjetra drejt sipërfaqes së lëkurës, ku ato vdesin dhe përfundimisht bien. Por kur qelizat e lëkurës zhvillojnë dëmtime të ADN-së, qelizat e reja fillojnë të rriten në mënyrë të pakontrolluar dhe të formojnë një qelizë kanceroze.
Ende nuk është vërtetuar shkencërisht se çfarë dëmton saktësisht ADN-në në qelizat e lëkurës dhe si çon kjo në krijimin e melanomës. Mendohet se përfshin faktorë të shumtë që shkaktojnë melanomën, përfshirë faktorët mjedisorë dhe gjenetikë.
Mjekët besojnë se ekspozimi ndaj rrezatimit ultraviolet (UV) nga dielli dhe solariumet është shkaku kryesor i melanomës. Por drita UV nuk shkakton të gjitha llojet e melanomës, veçanërisht ato që shfaqen në vende të trupit që nuk janë të ekspozuara ndaj diellit.
Njerëzit me lëkurë më të ndritshme – nëse ka më pak pigment (melaninë) në lëkurë, kjo do të thotë se ka më pak mbrojtje natyrore nga rrezatimi i dëmshëm UV. Nëse keni flokë bionde ose të kuqe, sy me ngjyrë të çelët, puçrra në fytyrë, ka më shumë të ngjarë të zhvilloni melanoma sesa dikush me një lëkurë të errët.
Njerëzit që kanë pësuar më parë djegie nga dielli – një ose më shumë djegie nga dielli mund të rrisin rrezikun e melanomës. Ekspozimi i tepërt në dritën ultraviolet rrit rrezikun e kancerit të lëkurës, përfshirë melanomën.
Njerëzit që jetojnë më afër ekuatorit të Tokës, ku rrezet e diellit janë më të drejtpërdrejta, janë të ekspozuar ndaj më shumë rrezatimit UV sesa ata që jetojnë në gjerësinë gjeografike veriore dhe jugore. Përveç kësaj, ata që jetojnë në pllaja dhe male janë më të ekspozuar ndaj rrezatimit UV, shkruan KP.
Më shumë nishane ose nishane me forma dhe ngjyra të parregullta – nëse keni më shumë se 50 nishane në trupin tuaj, kjo tregon një rritje të rrezikut të melanomës. Gjithashtu, një lloj i pazakontë i nishanit rrit rrezikun e melanomës. Nishanet atipike ose të ashtuquajturat displazike ndryshojnë fizikisht nga nishanet e zakonshëm në atë që kanë buzë të çrregullta ose disa ngjyra.
Për të zvogëluar rrezikun e melanomës, shmangni diellin gjatë mesditës dhe mesit të ditës. Rrezet e diellit janë më të fortat midis orës 10:00 dhe 16:00 pasdite. Programoni aktivitete në natyrë për pjesën e dytë të ditës. Mos e ekspozoni veten shumë në diell edhe gjatë dimrit. Rrezatimi UV absorbohet në lëkurë gjatë gjithë vitit, dhe retë sigurojnë pak mbrojtje nga rrezet e dëmshme. Kontrolloni rregullisht lëkurën për nishane të reja ose ndryshime në nishanet ekzistuese.
