Para dy ditësh, kryediplomatja kosovare, Donika Gërvalla, qëndroi në Otava të Kanadasë ku zhvilloi një takim me homologen e saj, Mélanie Joly. Ndër të tjera, Gërvalla e falënderoi atë për një operacion që Kanada kishte ndërmarrë në vitin 1999 për t’i ndihmuar refugjatët e Kosovës që po i iknin spastrimit etnik nga forcat serbe.
“Diskutuam hapur për fusha të reja të bashkëpunimit mes dy shteteve tona, duke i shprehur mirënjohje të veçantë për programin qeveritar të njohur si “Operation PARASOL” ku Kanadaja pranoi në vitin 1999 rreth 7000 refugjatë shqiptarë nga kampi në Stankovec, duke u ofruar kështu një shtëpi të dytë në Kanada”, tha Gërvalla më 28 maj.
Por, çka është ky operacion që u përmend?
Më 1999 kur pas ndërhyrjes së NATO-së në Kosovë dhe kur filloi një fushatë e egër e spastrimit etnik të shqiptarëve nga forcat serbe e që rezultoi me afër 1 milion refugjatë në vendet fqinje, Komisioneri i Lartë i Kombeve të Bashkuara për Refugjatët doli me një apel ndërkombëtar për ndihmë për t’u marrë me situatën, Qeveria e Kanadasë iu përgjigj. Kanada ra dakord të rivendoste disa nga refugjatët që ishin zhvendosur dhe kërkoi që CF, një nga korporatat kombëtare bamirëse kanadeze, të luante një rol. Në përgjigje të kësaj kërkese, Forcat Kanadeze nisën Operacionin PARASOL. Ai do të niste më 9 prill 1999 deri më 31 gusht 1999.
Më 6 prill të 1999-ës, CF-ja lëshoi një Urdhër Paralajmërimi duke vendosur bazat e Forcave Kanadeze (CFB) Borden, Trenton, Kingston, Petaëaëa dhe Meaford, në një njoftim 72 orësh për të pritur dhe strehuar 5000 refugjatë deri në gjashtë muaj. CFB Valcartier u caktua si rezervë. Tre ditë më vonë, më 9 prill, CF ishte gati për të pritur refugjatët e parë dhe CFBs Greenwood, Aldershot, Gagetoën dhe Halifax, ishin shtuar në operacion.
Forcat Kanadeze u përfshinë shumë me një rol mbështetës duke ofruar transport, akomodim, ushqim, shërbime mjekësore dhe me ndihmën e vullnetarëve, mbështetje e rehati shumë të nevojshme. Më 2 maj 1999, fluturimet e para filluan të mbërrinin në Kanada me refugjatë në bord. Duke u alternuar midis CFB Trenton, Ontario dhe CFB Greenwood, Nova Scotia, fluturimet u takuan nga vullnetarë nga Kryqi i Kuq, klubet lokale Lions dhe Rotary, Ushtria e Shpëtimit, anëtarët e komunitetit lokal dhe personeli i CF për të ndihmuar refugjatët të kalonin nëpër procesin e vlerësimit fillestar.
Ekipet e shoqërimit, të përbëra nga një person ushtarak dhe një vullnetar, iu caktuan një grup prej 7 deri në 14 refugjatësh. Kudo që ishte e mundur, grupet përbëheshin nga familje të tëra (duke përfshirë kafshët shtëpiake) për t’u siguruar që ato të mos ndaheshin ose humbeshin në tranzicion. Ekipet ishin përgjegjëse për të ditur vendndodhjen e secilit anëtar të grupit në çdo kohë dhe për lëvizjen e tyre nga stacioni në stacion. Kjo përfshinte përpunimin e imigracionit, ekzaminimin mjekësor, identifikimin, dushin, veshjet e reja dhe një vakt të nxehtë. Një hap kyç në këtë proces u quajt “dyqani i këpucëve”, një stacion i ngritur për të zëvendësuar këpucët që konsideroheshin “të pashëndetshme bujqësore” – të mbuluara me shumë papastërti për t’u pastruar – nga Agriculture Canada. I gjithë procesi primar i pritjes, duke përfshirë edhe gjetjen e këpucëve të përshtatshme, u përfundua në më pak se një orë.
Pasi pritja parësore përfundoi, refugjatët ose u transportuan në akomodimet në bazën ku zbarkuan, ose u zhvendosën në një nga bazat e tjera mbështetëse. Pasi kaluan përafërsisht dy muaj në këto objekte, refugjatët u zhvendosën më pas në qytete në të gjithë Kanadanë ku atyre iu ofrua mundësia për t’u vendosur përkohësisht ose përgjithmonë në një komunitet me ndihmën e një sponsori. Në secilin rast, refugjatët kishin mundësi të zhvendoseshin përsëri në Kosovë brenda 24 muajve nga mbërritja e tyre fillestare në Kanada.
Kur u rivendos stabiliteti në Kosovë, afërsisht një e treta e kosovarëve zgjodhën të riatdhesoheshin, pjesa e mbetur vendosi të fillonte një jetë të re dhe të qëndronte në Kanada. Në fund të gushtit 1999, kur operacioni PARASOL u mbyll, CF kishte përpunuar më shumë se 5500 refugjatë.
