Një grup studiuesish i kanë dhënë trupit një kopje të “gjenit të jetëgjatësisë” dhe zbuluan se ai mund të rigjenerojë enët e gjakut duke ndaluar procesin e plakjes së sistemit vaskular.
Zemra rreh 100.000 herë në ditë (rreth 70 rrahje në minutë), duke pompuar më shumë se 8,000 litra gjak që qarkullojnë në të gjithë trupin përmes 19,000 km të sistemit të qarkullimit të gjakut. Me kalimin e moshës, funksioni i tij fillon të bjerë duke i bërë më të vështira aktivitetet si vrapi ose tenisi. Megjithatë, disa njëqindvjeçarë, si ata që jetojnë në Okinawa, një grup ishujsh në Japoninë jugore dhe në zona të tjera blu të planetit, jetojnë gjatë dhe shëndetshëm pa pasur ndryshime strukturore dhe funksionale të aktivitetit kardiak të lidhura me plakjen. Arsyeja? Ata kanë një variant të gjenit BPIFB4 (i quajtur ‘gjeni i jetëgjatësisë’) i cili mbron nga dëmtimet kardiovaskulare dhe e mban zemrën në gjendje të mirë për një periudhë më të gjatë kohore.
Zbulimi i pabesueshëm u bë në vitin 2015 nga një studim shumëqendror, i botuar në revistën Circulation Research, i cili përfshinte IRCCS MultiMedica, IRCCS NeuroMed të Pozzilli (IS) dhe Institutin e Teknologjive Biomjekësore të CNR të Segrate. Të intriguar nga rasti i individëve jetëgjatë, studiuesit nga Universiteti i Bristolit dhe grupi MultiMedica (në Itali) studiuan mekanizmat gjenetikë që i lejojnë këta njerëz të jashtëzakonshëm të shmangin komplikimet kardiovaskulare deri në vitet e fundit të jetës së tyre dhe zbuluan se duke siguruar të gjitha trupi një kopje e shëndetshme e ‘gjenit të jetëgjatësisë’ (terapi gjenetike), është e mundur të ndalet procesi i plakjes të cilit i nënshtrohet funksioni vaskular me kalimin e moshës. Jo vetëm kaq, shkencëtarët kanë parë gjithashtu se ky trajtim është në gjendje të rinovojë zemrën deri në 10 vjet. Rezultatet e zbulimit u publikuan në Cardiovascular Research.
Gjeni i jetëgjatësisë
Sa shpejt përkeqësohen zemra dhe enët e saj më të afërta të gjakut me rritjen e moshës, varet nga shumë faktorë, duke përfshirë stilin e jetesës, aktivitetin fizik, duhanin, konsumimin e alkoolit dhe praninë e patologjive. Megjithatë, mutacionet gjenetike luajnë gjithashtu një rol të rëndësishëm siç tregoi studimi i vitit 2015. Në ADN-në e njëqindvjeçarëve, studiuesit gjetën një variant të një gjeni (LAV-BPIFB4, variant i lidhur me jetëgjatësinë), i cili çon në rritjen e prodhimit të proteinës BPIFB4, e cila i jep elasticitet enëve të gjakut, duke ngadalësuar dhe përmbysur procesin natyral të plakjes së qelizave endoteliale (ato rreshtojnë pjesën e brendshme të mureve të zemrës, enëve të gjakut dhe enëve limfatike).
Ky ‘gjen jetëgjatësie’ mbron enët, duke aktivizuar një sërë funksionesh, në veçanti enzimën eNOS, përgjegjës për prodhimin e oksidit nitrik, i cili është i rëndësishëm për mbajtjen e enëve të zgjeruara dhe nxitjen e qarkullimit. Një eliksir i vërtetë i jetës, i aftë për të “rinovuar” enët e gjakut dhe për të reduktuar incidencën e patologjive të ndryshme që lidhen me një ndryshim të funksionit vaskular, si sulmi në zemër, goditje në tru dhe hipertension, por edhe sëmundje metabolike dhe neurologjike. Ky zbulim i shtyu studiuesit të hetojnë më nga afër efektet fiziologjike të variantit të gjenit.
Studimi mbi qelizat e zemrës së njeriut
Përveç testeve në minj, ekipi studiues italian kreu gjithashtu një studim me epruvetë me qelizat e zemrës njerëzore. Në veçanti, studiuesit e Grupit MultiMedica të Milanos, të udhëhequr nga prof. Annibale Puca, administroi gjenin në qelizat e zemrës në laboratorin e pacientëve të moshuar me probleme të rënda të zemrës, duke përfshirë disa që më parë i ishin nënshtruar transplanteve të zemrës, dhe më pas e krahasoi funksionin e tyre me atë të individëve të shëndetshëm. Rezultatet sugjeruan se LAV-BPIFF4 luan një rol të rëndësishëm në mirëmbajtjen e qelizave pericitike, të cilat janë kritike për ndërtimin e enëve të reja të gjakut dhe mbajtjen e tyre në gjendje të mirë, duke mbajtur kështu zemrën të funksionojë më gjatë.
“Qelizat e pacientëve të moshuar, veçanërisht ato që mbështesin ndërtimin e enëve të reja të gjakut, të quajtura ‘pericite’, janë gjetur të jenë më pak performuese dhe më të vjetra – tha Monica Cattaneo, studiuese e MultiMedica Group dhe autorja e parë e punës. – Duke shtuar në epruvetë gjenin/proteinën e jetëgjatësisë, vëzhguam një proces përtëritjeje kardiake: qelizat kardiake të pacientëve të moshuar me insuficiencë kardiake filluan sërish të funksionojnë siç duhet, duke u treguar më efikase në ndërtimin e enëve të reja të gjakut”.
