Shkencëtarët në Mbretërinë e Bashkuar thonë se më në fund kanë identifikuar se si ndotja e ajrit mund ta shkaktojë kancerin e mushkërive tek joduhanpirësit, duke zbuluar një hulumtim të ri që mund ta forcojë parandalimin e kancerit dhe zbulimin e hershëm.

Gjetjet e tyre ekspozojnë se si grimcat e vogla të prodhuara nga automjetet me motor me djegie nxisin rritjen e qelizave të mushkërive që përmbajnë mutacione të cilat pastaj shkaktojnë kancer.

Hulumtimi ndihmon për të shpjeguar pse kaq shumë jo duhanpirës zhvillojnë kancer të mushkërive – dhe mund të sigurojë të dhëna për t’i parandaluar ata nga zhvillimi i tumoreve të tilla.

Gjetjet, të cilat ende nuk janë botuar në një revistë të rishikuar nga kolegët, u prezantuan në konferencën vjetore të Shoqatës Evropiane për Onkologjinë Mjekësore në Paris të shtunën.

“Qelizat me mutacione që shkaktojnë kancer grumbullohen natyrshëm ndërsa plakemi, por ato zakonisht janë joaktive. Ne kemi demonstruar se ndotja e ajrit i zgjon këto qeliza në mushkëri, duke i inkurajuar ato të rriten dhe potencialisht të formojnë tumore”- tha profesori Charles Sëanton, i cili udhëhoqi studimin në Institutin Francis Crick dhe University College London (UCL).

“Mekanizmi që kemi identifikuar në fund të fundit mund të na ndihmojë të gjejmë mënyra më të mira për ta parandaluar dhe trajtuar kancerin e mushkërive tek ata që nuk pinë duhan. Nëse ne mund ta ndalojmë rritjen e qelizave në përgjigje të ndotjes së ajrit, ne mund ta zvogëlojmë rrezikun e kancerit të mushkërive”.

Shkencëtarët gjetën gjithashtu norma më të larta të llojeve të tjera të kancerit në zonat me nivele të larta të grimcave të imëta.

Ata spekulojnë se ndotja e ajrit mund ta nxisë rritjen e qelizave që mbartin mutacione që shkaktojnë kancer diku tjetër në trup – dhe kështu të shkaktojë fazat e hershme të shumë llojeve të ndryshme të kancerit.

Hulumtimi u financua nga Cancer Research UK si pjesë e përpjekjeve më të gjera për të kuptuar se si fillon dhe evoluon kanceri i mushkërive, me shpresën për të gjetur trajtime të reja për sëmundjen.

Një ‘shkas’ për qelizat e fjetura

Pirja e duhanit mbetet shkaku kryesor i kancerit të mushkërive, por në vitin 2019, rreth 300,000 vdekje nga kanceri i mushkërive në mbarë botën iu atribuuan ekspozimit ndaj PM2.5 – grimcave të vogla që gjenden në tymrat e automjeteve.

Ndotja e ajrit është lidhur me një sërë problemesh të tjera shëndetësore, duke përfshirë astmën, sëmundjen kronike obstruktive pulmonare (COPD), sëmundjet e zemrës dhe demencën. Fakti se si shkaktohet kanceri tek njerëzit që nuk kanë pirë kurrë duhan ka qenë prej kohësh një mister i pazgjidhshëm.

Shkencëtarët në Mbretërinë e Bashkuar kërkuan të testonin një teori: se grimcat PM2.5 shkaktojnë inflamacion në mushkëri dhe i “zgjojnë” qelizat normalisht të fjetura që mbajnë mutacione që shkaktojnë kancer, duke i bërë ato të rriten jashtë kontrollit dhe të formojnë tumore.

Ekipi shqyrtoi një lloj specifik të kancerit të mushkërive të quajtur kanceri mutant i mushkërive të receptorit epidermal të rritjes (EGFR). Mutacionet në gjenin EGFR gjenden zakonisht në kancerin e mushkërive te njerëzit që nuk kanë pirë asnjëherë duhan.

Studiuesit ekzaminuan të dhënat nga mbi 400,000 njerëz në Angli, Korenë e Jugut dhe Tajvan, duke krahasuar shkallët e kancerit mutant të mushkërive EGFR në zonat me nivele të ndryshme të ndotjes PM2.5.

Sigurisht, ata gjetën norma më të larta të kancerit mutant të mushkërive EGFR – si dhe norma më të larta të llojeve të tjera të kancerit – te njerëzit që jetojnë në zona me nivele më të larta të ndotjes së ajrit.

Në një laborator, ekipi më pas ekspozoi minj me qeliza të mushkërive që mbanin mutacione EGFR ndaj ndotjes së ajrit në nivele që zakonisht gjenden në qytete.

Ata zbuluan se kanceri kishte më shumë gjasa të fillonte te këta minj sesa te ata që nuk ishin të ekspozuar ndaj ndotjes së ajrit.

Parandalimi i kancerit

Interesante, studiuesit zbuluan se bllokimi i një molekule të quajtur IL-1β (interleukin-1β) – e cila normalisht shkakton inflamacion dhe lëshohet në përgjigje të ekspozimit ndaj PM2.5 – e parandalon formimin e kancerit tek këta minj.

“Gjetja e mënyrave për ta bllokuar ose reduktuar inflamacionin e shkaktuar nga ndotja e ajrit do të ndihmonte shumë në reduktimin e rrezikut të kancerit të mushkërive tek njerëzit që nuk kanë pirë kurrë duhan”- tha Dr William Hill, studiues postdoktoral në Institutin Francis Crick, i cili është bashkëpunëtor dhe bashkëautor i studimit.

Tony Mok, profesor në Universitetin Kinez të Hong Kongut, i cili nuk ishte i përfshirë në hulumtim, i quajti gjetjet “intriguese dhe emocionuese”.

“Kjo do të thotë që ne mund të pyesim nëse, në të ardhmen, do të jetë e mundur të përdorim skanime të mushkërive për të kërkuar lezione parakanceroze në mushkëri dhe të përpiqemi t’i kthejmë ato me ilaçe të tilla si frenuesit e interleukinës-1β”- deklaroi ai.

E ardhmja do të tregojë nëse përdorimi i profilit EGFR mund të ndihmojë në identifikimin e jo-duhanpirësve që mund të jenë të predispozuar ndaj kancerit të mushkërive, shtoi ai.

Për momentin, ekipi që qëndron pas hulumtimit të ri thotë se është urgjente të zvogëlohet ekspozimi i përgjithshëm i njerëzve ndaj ndotjes së ajrit.

“Rreziku i kancerit të mushkërive nga ndotja e ajrit është më i ulët se nga pirja e duhanit, por ne nuk kemi kontroll mbi atë që ne të gjithë e thithim”- deklaroi Swanton./Euronews